Większość budowanych obecnie domów ma dwuwarstwowe ściany zewnętrzne. Ich warstwa nośna, wymurowana z różnych materiałów ściennych, jest w nich od zewnątrz ocieplana najczęściej styropianem, który następnie pokrywa się zaprawą zbrojoną plastikową siatką i tynkiem cienkowarstwowym. Elewacje takich domów są zwykle jednolite pod względem materiałowym. Czasem jednak urozmaica się je detalami wykonanymi z innych materiałów.
Do wykonania ozdobnych detali w elewacji ścian ocieplonych styropianem można użyć na przykład oblicówki drewnianej, zwanej popularnie szalunkiem. Połączenie jasnego tynku cienkowarstwowego z bejcowanymi na ciemno detalami z drewnianej oblicówki może dać interesujące efekty estetyczne.
Materiały
Do wykonania drewnianych detali elewacji potrzebne są deski, których krawędzie mają wpusty i wypusty. Zewnętrzna powierzchnia desek może być dowolnie wyprofilowana na długości, ale w taki sposób, żeby – po ich zamontowaniu w elewacji – we wgłębieniach nie gromadziła się woda opadowa.
Przed montażem deski powinny być zaimpregnowane i pokryte na przykład lakierobejcą, w kolorze dobranym do stolarki okiennej.
Oblicówkę drewnianą mocuje się do elewacji za pomocą rusztu. Można wykonać go z drewnianych łat albo z ocynkowanych profili stalowych, ale najlepiej zastosować do tego celu, zdecydowanie mniej podatne na odkształcanie, profile aluminiowe. Są one wprawdzie droższe od profili stalowych czy drewnianych łat, ale za to bardzo trwałe; nie trzeba więc będzie ich po jakimś czasie wymieniać z powodu zbutwienia lub przerdzewienia.
Ścianę pod oblicówką trzeba oczywiście ocieplić. Można to tego celu użyć płyt ze styropianu lub z wełny mineralnej. Jeśli zastosujemy wełnę, trzeba od zewnątrz osłonić ją wiatroizolacją, aby ruch powietrza w szczelinie między oblicówką a wełną, niezbędnej dla przewietrzania drewna od wewnętrznej strony, nie wywiewał z niej ciepła, zmniejszając izolacyjność termiczną ściany.
Kolejność prac
Do wykonania drewnianych detali przystępujemy po zakończeniu wszystkich prac, związanych z ociepleniem ścian zewnętrznych metodą lekką mokrą (ETICS). Dotyczy to nie tylko ułożenia tynku cienkowarstwowego, ale i jego malowania, jeśli taki etap prac elewacyjnych był przewidziany.
Na tych fragmentach elewacji, na których mają znaleźć się detale z oblicówki drewnianej, ścianę nośną pozostawia się bez ocieplenia (Fot. 1). Jedynie w jej dolnej części mocuje się taką samą listwę startową z blachy ocynkowanej lub aluminiowej, jaka była stosowana przy wykonywaniu ocieplenia pozostałych fragmentów ścian (Fot. 2).
Ruszt, do którego będą przykręcane deski oblicówki, jest mocowany do słupów żelbetowych lub pustaków, z których zbudowana jest ściana nośna. Składa się on z poziomych wsporników aluminiowych oraz zamocowanych do nich pionowych kątowników, wykonanych też z tego materiału (Rys. 1 i Fot. 3).
Ze ścianami wsporniki łączy się wkrętami, których plastikowe kołki osadzane są w pustakach z ceramiki poryzowanej za pomocą specjalnej masy. Natomiast pionowe kątowniki łączy się ze wspornikami za pomocą samogwintujących wkrętów.
Równolegle z wykonywaniem aluminiowych rusztów, w miejscach, w których przewidziano wykonanie detali elewacyjnych, przygotowuje się do montażu deski szalunkowe. Prace te polegają na starannym ich przycięciu oraz pokryciu lakierobejcą lub innym impregnatem (Fot 4). Środki te mogą być bezbarwne lub dobrane kolorem do elewacji.
Deski elewacyjne układa się rozpoczynając od listwy startowej, oczywiście wpustami do dołu, żeby nie gromadziła się w nich woda spływająca po elewacji. Powinny mieć bardzo starannie odmierzone długości i równo docięte końce; wszelkie nierówności będą bowiem widoczne i popsują końcowy efekt (Fot. 5-7).
Pomiędzy deskami i wełną mineralną powinna pozostać około 2 cm szczelina powietrzna, by nie doszło do ich zawilgocenia. Wentylowanie szczeliny ułatwiają otwory, znajdujące się wzdłuż zewnętrznej krawędzi listwy startowej.
Inne drewniane detale wykonane w elewacji tego budynku przedstawiamy na zdjęciach poniżej.
