Gotowe domy o konstrukcji drewnianej, wznoszone z przywiezionych na budowę prefabrykatów, są w Polsce ciągle znacznie mniej popularne niż w krajach Europy Zachodniej. Mimo że jest wiele polskich firm, eksportujących takie domy do różnych krajów europejskich.
Według definicji Europejskiego Stowarzyszenia Domów Gotowych, dom gotowy to taki, którego elementy ścian, stropu i dachu zostały wyprodukowane w zakładzie prefabrykacji. Dzięki temu – po dostarczeniu elementów na budowę – można, na uprzednio przygotowanym fundamencie, zmontować go w krótkim czasie (praktycznie 2-3 dni) do stanu zamkniętego, z wbudowanymi oknami, drzwiami wejściowymi oraz szczelnym dachem (Fot. 1 i 2). Oczywiście dom w takim stanie wymaga jeszcze wykonania robót wykończeniowych i instalacyjnych.
Domy montowane z prefabrykatów są obecnie jedną z trzech podstawowych technologii budynków o konstrukcji drewnianej – obok domów szkieletowych, wytwarzanych bezpośrednio na placu budowy oraz domów z bali pełnych.
Budownictwo domów prefabrykowanych, nazywanych domami gotowymi, rozwinęło się szczególnie intensywnie po drugiej wojnie światowej, kiedy to w wielu krajach europejskich wzrosło zapotrzebowanie na budownictwo mieszkaniowe o krótkim czasie realizacji. Przy bardzo dużym – wskutek zniszczeń wojennych – popycie na materiały budowlane, drewno było najłatwiejsze do zdobycia.
Pierwszy gwałtowny wzrost popularności budownictwa drewnianego spowodowany był tym, że każda forma prefabrykacji pozwalała na szybsze – niż przy tradycyjnych systemach – zbudowanie domu. Oczywiście, ile było zakładów ciesielsko-budowlanych, tyle systemów prefabrykacji, które z punktu widzenia konstrukcyjnego, a szczególnie fizyki budowli, nie zawsze były rozwiązaniami trafnymi.
Rodzaje gotowych domów z drewna
Istnieje kilka systemów prefabrykacji domów drewnianych, różniących się od siebie stopniem przygotowania elementów.
Najprostszą metodą prefabrykacji jest prefabrykacja otwarta, na którą składa się konstrukcja szkieletu z zewnętrzną płytą poszycia (Fot. 3 i 4).
Domy w prefabrykacji otwartej stawiają firmy budowlane niemające odpowiedniego zaplecza, które pozwoliłoby na prefabrykację ścian, dachów i stropów w systemie bardziej rozwiniętym.
Fabryki domów, posiadające bogatsze zaplecze techniczne, przygotowują poszczególne elementy budynków w stopniu bardziej zaawansowanym, z izolacją cieplną, opóźniaczem pary, okładziną wewnętrzną, okładziną elewacyjną i elementami instalacji.
W takich fabrykach produkcja elementów prefabrykowanych odbywa się na specjalistycznych liniach technologicznych. Ich podstawą są stoły motylkowe, pozwalające na prace montażowe po jednej stronie prefabrykatu na przykład ściennego, a po przełożeniu prefabrykatu na drugi stół – na wykończeniu ściany z drugiej strony (Fot. 5 i 6).
Pełną prefabrykację wykonuje w naszym kraju jeszcze niewiele firm. Wymaga ona bowiem posiadania wysoko zaawansowanej linii technologicznej. Takie linie pozwalają na montaż prefabrykatów nawet z wmontowaną stolarką okienną wraz z parapetami (Fot. 7 i 8), a także wykonanie elementów budynku z wykończonymi elewacjami i wszelkimi instalacjami.
Jak szeroki i różnorodny może być zakres prefabrykacji, świadczy biblioteka rozwiązań Austriackiego Instytutu Badania Drewna. Instytut ten dysponuje 96 rodzajami certyfikowanych ścian zewnętrznych, 9 – wewnętrznych i 11 – dzielących budynki szeregowe i bliźniacze, a także 25 rodzajami stropów międzykondygnacyjnych, przy czym każdy ich rodzaj dodatkowo ma wiele podgrup, co pozwala na 6–9-krotne zwiększenie liczby systemów.
Wymienione systemy są sprawdzane nie tylko pod względem fizyki budowli, ale również pod względem:
- bezpieczeństwa przeciwpożarowego, w tym odporności na ogień,
- wodoszczelności,
- wydzielania niebezpiecznych substancji,
- bezpieczeństwa użytkowania,
- ochrony przed hałasem,
- oszczędności energii i ochrony ciepła.
Warto zauważyć, że obecne przepisy certyfikacyjne, wprowadzane w Unii Europejskiej (CE), przejęły w całości taki system badań dla budownictwa drewnianego. Podstawę do certyfikacji stanowi dokument EOTA – ETAG nr 007 „Zestawy do wykonywania budynków o konstrukcji szkieletowej z drewna”
Zalety i wady drewnianych domów gotowych
Do głównych zalet domów gotowych z drewna można zaliczyć:
- dokładność wykonania elementów – prefabrykaty elementów ściennych, stropowych czy dachowych wykonuje się za pomocą urządzeń i maszyn pozwalających na milimetrową dokładność;
- krótki czas budowy – na budowę dostarczane są gotowe elementy ścian, stropów i dachu, a ich montaż do stanu zamkniętego trwa od 2 do 3 dni. W zależności od wyboru wykończenia i możliwości finansowych (zdolności kredytowej) inwestora, do domu gotowego można się wprowadzić już po 2–3 miesiącach od chwili rozpoczęcia montażu;
- niezależność od warunków meteorologicznych – ze względu na krótki czas montażu, pogoda nie ma większego wpływu na realizowany obiekt;
- termoizolacyjność ścian, oszczędność energii – domy gotowe charakteryzują się doskonałymi parametrami termoizolacyjnymi, dlatego w upalne dni lata panuje w nich przyjemny chłód, a w zimie jest ciepło. Niewiele też energii potrzeba do ogrzania takiego domu, oczywiście pod warunkiem, że jest on poprawnie wykonany;
- niezmienna, stała cena budynku – ustalona przed rozpoczęciem produkcji cena domu gotowego nie zmienia się ze względu na krótki czas budowy (ewentualny wzrost cen materiałów nie ma wpływu na koszt realizowanego domu);
- suche ściany – większość systemów budownictwa domów gotowych prowadzona jest metodą suchą, co pozwala na wprowadzenie się do nich bezpośrednio po zakończeniu robót;
- budowanie bez usterek – firmy budujące domy gotowe mają zwykle własne projekty typowe, a poprzez ich wielokrotne wytwarzanie, miały możliwość wyeliminowania wszelkich błędów technicznych;
- domy według projektów własnych – niezależnie od projektów typowych, w większości firm jest również możliwość wybudowania domów na podstawie projektów indywidualnych, z zastosowaniem rozwiązań systemowych domów gotowych;
- możliwość udziału inwestora w budowie domu – chociaż do montażu domu gotowego potrzebni są doświadczeni montażyści, jest wiele prac, które przyszły właściciel może wykonać sam i obniżyć w ten sposób całkowite koszty inwestycji.
Na tym tle, wady domów gotowych prezentują się bardzo skromnie. Domy te, tak jak wszystkie budynki o drewnianej konstrukcji szkieletowej, których – wypełnione wełną mineralną – ściany, ściany, dach i stropy nie magazynują ciepła, a to oznacza, że po wyłączeniu ogrzewania, dom stosunkowo szybko się wychładza. Można się w tym jednak dopatrzeć także pewnej zalety – po włączeniu źródła ciepła, taki dom się bardzo szybko nagrzewa.
Autor: Wojciech Nitka, Centrum Budownictwa Drewnianego, www.budujzdrewna.pl
