Ściany fundamentowe można zrobić z różnych materiałów. Najważniejsze, by były trwałe i miały odpowiednio dużą wytrzymałość na ściskanie. Dobrze też, żeby materiały użyte do wykonania tych ścian były odporne na wilgoć oraz naprzemienne zamarzanie i odmarzanie. I to niezależnie od tego, że ściany fundamentowe są teraz przeważnie dobrze izolowane przeciwwilgociowo i termicznie.

Ściany fundamentowe domów jednorodzinnych robi się najczęściej z prostopadłościennych bloczków betonowych (Fot. 1). Przeważnie mają one wymiary 25 x 38 x 14 cm i ważą około 30 kg.

Dużo rzadziej ściany fundamentowe wykonuje się jako monolityczne, z betonu układanego w deskowaniu (Fot. 2), choć są one od tych pierwszych dużo mocniejsze i trwalsze. Ich wykonanie może się nawet okazać tańsze niż murowanych z bloczków, pod warunkiem, że wykonawca ma własne szalunki powtarzalne (inwentaryzowane). Gdyby deskowanie ścian miał zrobić z desek, to zwykle decyduje się on na betonowe bloczki, mimo że do ich murowania zużywa się dużych ilości zaprawy cementowej, a przed ułożeniem izolacji przeciwwilgociowej ich boczne powierzchnie trzeba wyrównać, czyli „wyrapować”.

Fot. 1 – Większość budowanych teraz w Polsce domów jednorodzinnych ma ściany fundamentowe wykonane z pełnych bloczków betonowych

Fot. 2 – Ściany fundamentowe wykonane w powtarzalnych deskowaniach są na pewno trwalsze i mocniejsze od tych wymurowanych z bloczków

Fundamentowe bloczki drążone

Znacznie szybciej i taniej wykonuje się ściany z betonowych bloczków drążonych (Fot. 3). Mają one wymiary 24 x 38 x 24 cm, a więc ich objętość jest prawie dwa razy większa niż tradycyjnych bloczków. Dzięki zasklepionym od góry dwóm dużym drążeniom, ciężar takiego bloczka fundamentowego jest nawet nieco mniejszy niż pełnego. Oznacza to, że decydując się na nie przy takim samym wysiłku wykonamy dwa razy więcej ściany fundamentowej niż ze zwykłego bloczka.

Wykonane z takich bloczków ściany fundamentowe mają oczywiście – mimo drążeń – bardzo dużą wytrzymałość na ściskanie, na pewno większą niż wymurowane na nich ściany nośne parteru.

Murując ścianę z bloczków drążonych (Fot. 4) zużywa się też dużo mniej zaprawy, gdyż nie tylko mniej jest spoin poziomych, ale też wykonuje się je nie na całej powierzchni bloczka, a jedynie pod jego ściankami.

Fot. 3 – Fundamentowe bloczki drążone, przy podobnym ciężarze co tradycyjne pełne, mają dwa razy większą objętość, więc ściany buduje się z nich łatwiej i szybciej

Fot. 4 – Podczas murowaniu ścian fundamentowych z bloczków drążonych, których boki wyprofilowane są we wpusty i wypusty, można nie wypełniać zaprawą pionowych spoin

Do tego – ponieważ bloczki drążone mają boczne powierzchnie wyprofilowane we wpusty i wypusty – można nie wykonywać pionowych spoin, a jedynie zasklepić je zaprawą dla zachowania układanej później powłokowej izolacji przeciwwilgociowej. Wyjątkiem są budowane z takich bloczków ściany piwnic, gdyż w nich także spoiny pionowe powinny być wypełnione zaprawą.

Przy wykonywaniu ścian fundamentowych z bloczków drążonych postępuje się tak samo jak przy bloczkach tradycyjnych. Na ławach fundamentowych najpierw układa się bloczki skrajne w ich narożach (Fot. 5) i skrzyżowaniach. Poziom ułożenia wszystkich skrajnych bloczków kontroluje się oczywiście za pomocą niwelatora (Fot. 6).

Fot. 5 – Budowę ścian fundamentowych z bloczków drążonych rozpoczyna się – jak zawsze – od wykonania ich narożników w miejscach przewidzianych w projekcie domu

Fot. 6 – Za pomocą niwelatora należy dokładnie sprawdzić, czy wszystkie bloczki „startowe”, ułożone w narożach i skrzyżowania ścian, znajdują się na jednym poziomie

Potem już – podczas murowania pierwszej i kolejnych warstw wszystkich ścian – wystarczy posługiwać się tylko odpowiednio długą poziomnicą (Fot. 7).

Oczywiście, gdy ściany fundamentowe zostaną już zaizolowane przed wilgocią i ocieplone, nie będzie widać, z czego zostały wymurowane. Chyba że gdzieś na budowie stać będzie jeszcze paleta z resztą niewykorzystanych fundamentowych bloczków drążonych (Fot. 8).

Fot. 7 – Po precyzyjnym ustawieniu pierwszych bloczków w narożach i skrzyżowaniach ścian, kontrolowanie położenia kolejnych można już robić za pomocą długiej poziomnicy

Fot. 8 – Po zaizolowaniu ścian fundamentowych, o tym z czego zostały zrobione, mogą co najwyżej świadczyć niewykorzystane i ułożone na palecie resztki bloczków drążonych