Duże przeszklenia, zajmujące czasem całą ścianę albo narożnik na parterze lub na piętrze, stają się coraz bardziej popularne wśród osób planujących budowę domu. Niektórzy inwestorzy mają jednak wątpliwości, czy zdecydować się na duże okna, przy czym nie dotyczy to jedynie do ich wyższej ceny niż standardowych.
Krytycy bardzo dużych okien uważają, że mogą one powodować znaczne straty ciepła zimą oraz nadmiernie nagrzewać wnętrza domu latem. Tymczasem Polska leży w strefie umiarkowanej – można by więc powiedzieć, że jej klimat jest jakby stworzony do dużych przeszkleń (Fot. 1).
Okresy silnych mrozów i wielkich upałów są bowiem u nas krótkie, więc zarówno wychłodzenie domu, jak i jego nadmierne przegrzanie z powodu dużych okien, jest jeśli odniesiemy to do całego roku – raczej mało dokuczliwe dla mieszkańców. W dodatku mogą oni bardzo łatwo ograniczyć przenikanie ciepła przez szyby – w obie strony – wyposażając okna w rolety (Fot. 2). Przy czym nawet nie muszą to być stosunkowo drogie rolety zewnętrzne – wystarczą te, instalowane od strony wnętrza, jeśli tylko wykonane są z materiału nieprzepuszczającego światła.
Rodzaje profili
Profile, z których wykonane są duże okna powinny charakteryzować się nie tylko dobrą izolacyjnością termiczną, ale także – co jest tutaj szczególnie ważne – dużą wytrzymałością. Można je zrobić z PVC, aluminium i drewna.
Plastikowe. Duże okna wykonane z profili PVC są zazwyczaj najtańsze, ale najmniej wytrzymałe. Są też mniej sztywne od tych, wykonanych z drewna lub aluminium. Dlatego bardzo duże przeszklenia wykonane z PVC wymagają przeważnie zastosowania dodatkowych podziałów (Fot. 3). Ograniczeniem jest tu bowiem ciężar pakietu szybowego – zbyt duży może powodować odkształcanie się profili, mimo zastosowania w nich metalowych usztywnień.
Bardzo dużych okien z PVC lepiej też nie zamawiać w ciemnych kolorach (Fot. 4), gdyż pod wpływem promieniowania słonecznego mogłyby się silnie nagrzewać i wydłużać, co utrudniałoby ich otwieranie i zamykanie. Trzeba też pamiętać, żeby podczas ich montażu zostawić większe szczeliny między ich ościeżnicą i murem, niż wtedy, gdy wykonane są z profili białych lub o jasnych barwach.
Aluminiowe. To bardzo trwały i mocny materiał, który najbardziej nadaje się do wykonywania dużych przeszkleń – wykonane z niego profile nie muszą być dodatkowo wzmacniane. Nieuzasadnione są też obawy niektórych inwestorów, że aluminiowe profile są „zimne”. Te stosowane do produkcji dużych przeszkleń mają bowiem przekładki termiczne, znacznie poprawiające ich izolacyjność cieplną. Niestety okna z aluminiowymi profilami mają jedną „wadę” – są stosunkowo drogie.
Drewniane. Zastosowanie drewna do wykonywania stolarki okiennej i drzwiowej ma w budownictwie największe tradycje. Do produkcji dużych okien drewnianych nadaje się bardzo wiele gatunków drewna, zarówno krajowych, jak i egzotycznych. Wielowarstwowe profile drewniane umożliwiają wykonanie okien bardzo szerokich lub wysokich – ograniczeniem mogą być tutaj jedynie wielkość zestawu szybowego lub maksymalna nośność specjalnych okuć do dużych przeszkleń.
Okna z drewna są wprawdzie droższe od plastikowych, ale za to tańsze i dostępne w bogatszej ofercie niż aluminiowe. Pewnym minusem jest to, że trzeba je co pewien czas konserwować – dotyczy to zwłaszcza okien zamontowanych w południowych elewacjach. Dzięki wysokiej klasy powłokom lakierniczym oraz dostępnym na rynku środkom do konserwacji, odświeżanie drewnianych profili okiennych nie jest teraz wcale pracochłonne i drogie.
Rodzaje szyb
Wybierając duże okna szczególną uwagę trzeba zwrócić na ich pakiet szybowy – dotyczy to przede wszystkim jego termoizolacyjności oraz odporności na stłuczenie.
Izolacyjność termiczna. Zgodnie z obwiązującymi Warunkami Technicznymi, wartość współczynnika ciepła Uw okien zamontowanych w ścianach domu, także tych o dużych wymiarach, nie może być większa niż 0,9 W/(m²K). By było to możliwe, muszą być w nich zamontowane pakiety składające się z trzech szyb.
Dla zapewnienia wymaganej izolacyjności termicznej konieczne jest więc zastosowanie, także w oknach o dużej powierzchni, pakietów trzyszybowych (na przykład 4/16/4/16/4 o współczynniku przenikania ciepła Ug = 0,6 lub 4/18/4/18/4 o Ug = 0,5). Pamiętać jednak należy, że są one sporo cięższe od pakietów dwuszybowych (4/16/4), których 1 m² waży około 20 kg. Zastosowanie dużych przeszkleń – zwłaszcza tych o grubszych szybach – może więc stwarzać problemy konstrukcyjne, związane z wytrzymałością i odkształcalnością profili, a przede wszystkim z nośnością okuć okiennych.
Ochrona przed przegrzewaniem. Przez okna trzyszybowe przenika do wnętrz domu mniej ciepła z promieniowania słonecznego. Przy dużych oknach może to być latem uciążliwe, dlatego dobrze, żeby były one wyposażone w różnego rodzaju przesłony, na przykład żaluzje lub zewnętrzne albo wewnętrzne rolety. Można też w takich oknach zastosować szyby o mniejszej przepuszczalności.
Zdecydowanie można też ograniczyć przegrzewanie wnętrz latem, jeśli nad dużym oknami, nawet tymi ze zwykłymi szybami, będzie znajdować się pozioma przesłona w postaci szerokiego balkonu lub wysuniętego okapu.
Rodzaje okuć
Bardzo duże okna i drzwi tarasowe wymagają specjalistycznych okuć. Dzięki najnowocześniejszym z nich – podnoszono-przesuwnym, skrzydło ważące nawet 300 kg da się otworzyć i zamknąć bez większego wysiłku.
W dużych oknach możliwe jest zastosowanie tradycyjnych okuć (Fot. 5), ale ze względu na znaczny ciężar ich skrzydeł, muszą być one odpowiednio mocne. W oknach wielkowymiarowych dobrze jest zamontować okucia uchylno-przesuwne, które zarówno umożliwiają uchylenie ich skrzydła (Fot. 6), jak i otworzenie przez przesunięcie go na bok.
To bezpieczne i wygodne rozwiązanie, gdyż skrzydło przesuwne, w przeciwieństwie do rozwieranego, nie jest narażone na zatrzaśnięcie podczas przeciągu, a po otwarciu zajmuje od niego mniej miejsca, dzięki temu, że jest nasunięte na skrzydło stałe (Fot. 7 i 8).
Jeszcze lepszym rozwiązaniem są okucia podnoszono-przesuwne, dzięki którym skrzydło okna przemieszcza się na rolkach po niskim, aluminiowym progu.
Okna z okuciami podnoszono-przesuwnymi, oznaczanymi przez producentów skrótem HS lub HST, mogą mieć duże i ciężkie skrzydła. Ich otwieranie nie wymaga dużej siły. Mogą być też otwierane i zamykane automatycznie za pomocą pilota.
Duże przeszklenia mogą być także nieotwierane, zwłaszcza te na parterze, gdyż nie będzie problemu z ich myciem. Okna takie, nazywane witrynami lub fixami, kosztują o 15-30% mniej niż otwierane.
Rodzaje przeszkleń
Bardzo dobre doświetlenie wnętrz nie musi polegać jedynie na montażu dużego okna w jednej ścianie.
Przeszklony narożnik. Duże okna można umieścić ze sobą na styk w narożniku pomieszczenia (Fot. 9), dzięki czemu będzie ono lepiej doświetlone. Często w takich sytuacjach jedno okno jest otwierane, a drugie – stałe.
Ściana ze szkła. Radykalnym rozwiązaniem jest zastąpienie tradycyjnej ściany murowanej – w całości lub znacznej części (Fot. 10) – przeszkleniem. Takie rozwiązanie zapewnia doskonałe doświetlenie wnętrza domu i bardzo dobry widok na ogród. Tak duże przeszklenia muszą być jednak zrobione z materiałów o bardzo dobrych parametrach technicznych – należy także zadbać o ich profesjonalny montaż.
Koszt dużych przeszkleń
Metr kwadratowy dużego okna jest droższy w stosunku do standardowego o około 30-70%. Należy jednak wziąć pod uwagę, że im więcej okna w ścianie, tym mniej zapłacimy za jej wymurowanie, ocieplenie i obustronne wykończenie.
Dodatkowo, we właściwie zaprojektowanym domu, duże okna mogą mieć zimą korzystny bilans energetyczny, dzięki znacznym zyskom ciepła z promieniowania słonecznego. Przy czym mogą się one znaleźć nie tylko w elewacji południowej, ale także – we wschodniej i zachodniej.
Ważne też, żeby domownicy umiejętnie posługiwali się roletami, zasłaniając nimi okna w zimową, mroźną noc, a także w letni, upalny dzień, jeśli nad takimi oknami nie ma poziomych przesłon.
Zobacz: Czy domy energooszczędne mogą mieć duże okna?
Uwaga! Należy pamiętać, że z dużych okien lub drzwi tarasowych tylko wtedy będziemy zadowoleni, gdy będą one wykonane z odpowiednich materiałów przez doświadczonego producenta oraz zamontowane przez autoryzowaną ekipę.
