Zgodnie z warunkami technicznymi, jakim powinny odpowiadać budynki, przy wentylacji naturalnej i mechanicznej wywiewnej świeże powietrze powinno być dostarczane do pokoi za pomocą urządzeń nawiewnych, umieszczonych w zewnętrznych przegrodach budynku. Stamtąd przepływa ono do kuchni, łazienek, garderób i pomieszczeń technicznych, skąd jest usuwane kanałami wywiewnymi na zewnątrz.
Ilość świeżego powietrza doprowadzanego do domu w ciągu 1 godziny powinna być nie mniejsza niż 20 m³ na każdą z osób, która zgodnie z projektem architektoniczno-budowlanym ma mieszkać w nim na stałe.
Kiedyś nie było z tym problemu, bo dawne okna, nawet po uszczelnieniu watą na zimę, wpuszczały do domu więcej powietrza niż było trzeba. Gdy jednak zaczęto wymieniać stare okna na nowoczesne, o dużej szczelności, od razu pojawiły się w domach i mieszkaniach problemy z wentylacją. Najczęstszym tego objawem było wykraplanie się pary wodnej na zimniejszych fragmentach ścian zewnętrznych i pojawianie się w tych miejscach ognisk grzybów pleśniowych.
Nawiewniki okienne
By w trosce o oszczędzanie energii nie wylać dziecka z kąpielą, wymyślono nawiewniki okienne, które w szczelnych i dobrze ocieplonych domach miały dostarczać mieszkańcom świeże powietrze w sposób stały i w ilościach dostosowanych do potrzeb.
Montuje się je najczęściej w górnych profilach ościeżnic lub skrzydeł okien albo drzwi balkonowych. Sposób regulowania ilości powietrza napływającego w danym momencie do domu zależy od rodzaju nawiewnika.
W higrosterowanych (Fot. 1) ma na to wpływ stopień wilgotności: wzrost ilości pary wodnej w pomieszczeniu automatycznie zwiększa napływ powietrza zewnętrznego, a jej spadek – zmniejsza, ale nigdy nie ogranicza go całkowicie.
W nawiewnikach ciśnieniowych – na ilość napływającego do domu powietrza ma wpływ różnica ciśnień wewnątrz i na zewnątrz domu. Gdy na przykład z powodu wiatru różnica ta rośnie, przepustnica nawiewnika przymyka się, by nie dopuścić do znacznego wychłodzenia pomieszczeń, zwłaszcza w zimnych porach roku.
Na rynku są też nawiewniki, które reagują zarówno na zmiany wilgotności, jak i ciśnienia powietrza.
Uwaga! Bez względu na rodzaj zastosowanych nawiewników, na ilość powietrza napływającego do pomieszczeń decydujący wpływ ma wielkość siły ciągu w kanałach wywiewnych. Gdy dom wyposażono w wentylację mechaniczną wywiewną, wywiew jest stały, a jego stopień – regulowany przez domowników. Inaczej jest z wentylacją naturalną, w której siła wywiewu w przewodach wentylacyjnych zależy od warunków atmosferycznych. Przy niej warto w cieplejszych porach niezależnie od nawiewników, dodatkowo rozszczelniać lub okresowo uchylać okna (Fot. 2).
Nawiewniki mogą być zamontowane w oknach ściennych w trakcie ich produkcji lub później, nawet już po montażu ich w ścianach. Nie jest to bowiem operacja ani specjalnie skomplikowana, ani pracochłonna. Natomiast większość okien dachowych ma nawiewniki lub klapy wentylacyjne zamontowane w swojej konstrukcji już fabrycznie.
Nawiewniki montuje się w górnym profilu okna, by zimne powietrze, spływając w kierunku parapetu, było ogrzewane ciepłem z grzejnika (Fot. 3).
Sprawa się oczywiście komplikuje, gdy nawiewnik znajduje się nad drzwiami balkonowymi, a w ich pobliżu nie ma grzejnika (Fot. 4). Wtedy zimą powietrze napływające przez nawiewnik ogrzewa się dłużej i w bardziej skomplikowany sposób, a jego chłód może być w pewnym zakresie odczuwany przez domowników. W takich warunkach lepiej sprawdzą się, wciąż jeszcze mniej popularne nawiewniki ścienne, umieszczane bezpośrednio na grzejnikiem.
Nawiewniki ścienne
Zgodnie ze wspomnianymi już warunkami technicznymi, nawiew świeżego powietrza do domu może być realizowany nie tylko przez nawiewniki okienne, ale także za pomocą urządzeń nawiewnych zamontowanych „w innych częściach przegród zewnętrznych”.
W praktyce oznacza to możliwość dostarczania świeżego powietrza do pomieszczeń przede wszystkim przez nawiewniki ścienne, zwane też nawietrznikami (Fot. 5), choć zgodnie z przepisami byłoby też dopuszczalne zainstalowanie nawiewników w dachu, by doprowadzały świeże powietrze do pomieszczeń znajdujących się na poddaszu. Takie rozwiązanie spotyka się jednak raczej rzadko.
Najlepiej jeśli nawiewnik ścienny zamontowany jest nad grzejnikiem na wysokości około 2 m od podłogi (Fot. 6). Wtedy chłodne powietrze, spływając po ścianie, będzie ogrzewane jego ciepłem.
Zwykle nawiewniki ścienne montowane są w rurze osadzonej w otworze przewierconym prostopadle przez ścianę, na której końcu znajduje się jego osłona od deszczu i owadów. Niektóre nawiewniki ścienne mają regulatory ograniczające napływ powietrza przy silnych podmuchach wiatru oraz akcesoria obniżające poziom hałasu, docierającego do domu z zewnątrz. Dzięki łatwemu dostępowi do filtra zatrzymującego napływ kurzu z otoczenia, można go w prosty sposób oczyścić (Fot. 7).
Ciekawym rozwiązaniem jest taki montaż nawiewnika ściennego, w którym wlot do niego znajduje się nie na elewacji, tylko we wnęce okiennej (Fot. 8). Trzeba to zrobić oczywiście przed wykonaniem ocieplania ścian, gdyż otwór, w którym umieszczana jest rura nawiewnika, wiercony jest w warstwie muru. Natomiast usytuowany prostopadle do niej wlot powietrza montuje się w ociepleniu, przed położeniem warstw zbrojących i tynku cienkowarstwowego.
Uwaga! Nawiewniki (nawietrzniki) w ścianach nie mają nic wspólnego ze spotykanymi jeszcze gdzieniegdzie otworami w ścianach zewnętrznych pod oknem kuchennym, którymi w przedwojennych i tuż powojennych domach doprowadzano zimne powietrze do podokiennych szafek, służących kiedyś za substytut lodówki.
Nawiewniki okienne czy ścienne?
Jeszcze pewnie długo w budynkach z wentylacją naturalną lub mechaniczną wywiewną (coraz częściej stosowaną w domach wielorodzinnych) montowane będą w pokojach nawiewniki okienne. Nie tylko dlatego, że są bardziej popularne, ponieważ jako pierwsze uchroniły mieszkańców domów, w których ocieplono ściany i wymieniono okna, przed problemami zdrowotnymi, wywołanymi niedostateczną wymianą powietrza.
Nawiewniki okienne są po prostu tańsze od ściennych, a dotyczy to także ich montażu, który jest łatwiejszy niż przy przewiercaniu otworu przez ścianę.
Jednak to, że coraz częściej w domach i mieszkaniach montowane są duże okna do sufitu do podłogi, pod którymi nie ma miejsca na grzejniki (jeśli nie liczyć oczywiście konwektorowych, instalowanych w podłodze), istotnie może zwiększyć zainteresowanie nawiewnikami ściennymi, które w takich sytuacjach sprawdzają się o wiele lepiej niż ich okienne odmiany.
