W więźbach o konstrukcji płatwiowo-kleszczowej płatwie, czyli drewniane belki oparte na słupach z krawędziaków, są bardzo ważnymi elementami nośnymi. W więźbach tych krokwie główne, połączone ze sobą kleszczami, znajdują się nad słupami. Natomiast rozmieszczone między nimi krokwie pośrednie przekazują obciążenia na słupy właśnie za pośrednictwem płatwi.
Bywa jednak, że opartymi na słupach płatwiami podpiera się także krokwie w najczęściej stosowanych w domach jednorodzinnych więźbach krokwiowo-jętkowych. Dotyczy to szczególnie dachów o stosunkowo małym pochyleniu połaci (Fot. 1 i 2). Dzięki takiemu rozwiązaniu spora część obciążeń z dachu jest przekazywana – przez płatwie i słupy – bezpośrednio na żelbetowy strop na parterem. Odciąża się przez to ścianki kolankowe, które w klasycznych więźbach krokwiowo-jętkowych muszą w całości przejąć obciążenia z dachu. Zastosowanie więc ścian stolcowych, składających się z płatwi i podpierających je słupów (stolców) ma korzystny wpływ na nośność i stabilność dachowej konstrukcji.
Długie płatwie
Podczas wykonywania takich więźb dachowych pewien problem stwarzają płatwie, które w domach, w których odległość między ścianami szczytowymi jest duża mają sporą długość (Rys. 1).
W domu, w którym wymiar dłuższego boku wynosi około 14 m, długość płatwi przekracza 15 metrów. Trzeba bowiem uwzględnić konieczność ich wysunięcia poza ściany szczytowe dla podparcia krokwi, podtrzymujących te fragmenty połaci dachu, które dla ochrony bocznych elewacji wystają poza obrys domu.Zrobienie takich płatwi z pojedynczych belek nie jest praktycznie możliwe nie tylko ze względu na ich spory koszt, ale także dlatego, że takiej długiej tarcicy raczej nie znajdziemy w pobliskich składach budowlanych lub tartakach. Również transport na budowę, ze względu na ich długość, byłby zapewne dość trudnym i ryzykownym przedsięwzięciem.
Z tych powodów płatwie takie wykonuje się z reguły z krótszych belek, których długość nie przekracza 6 m.
Najprostszym rozwiązaniem jest taki podział płatwi na krótsze odcinki, by połączenia pojedynczych belek wypadły nad słupami. Trzeba jedynie ich stykające się ze sobą końce połączyć nakładkami z blachy.
Ten wariant jest łatwy do zrealizowania, ma jednak ten minus, że ciągłą płatew zamieniliśmy na kilka swobodnie podpartych belek, a przez to ma ona mniejszą nośność niż wtedy, gdyby była jedną belką, podpartą co 3-4 m słupami. By zachować jej projektowaną nośność, powinniśmy zastosować większe przekroje belek niż te, które były przewidziane w projekcie dachu (chyba że konstruktor od razu przewidział taki właśnie sposób wykonania płatwi).
Płatew z krótszych belek
Większą nośność będą miały płatwie wykonane z krótszych elementów, jeśli poszczególne jej odcinki połączymy nakładkami lub zamkami (Rys. 2). Mogą być one proste, ukośne lub – najlepiej – mieć postać ukośnych zamków ciesielskich. Miejsca łączenia belek powinny być skręcone ze sobą za pomocą co najmniej dwóch śrub o odpowiednio dużej średnicy. Pod ich nakrętki powinny być podłożone podkładki o dość dużej średnicy, by podczas dokręcania nie zostały wciśnięte w drewno.
Jeśli w taki sposób wykonamy połączenie poszczególnych elementów płatwi, to z punktu widzenia mechaniki budowli możemy je traktować jako belki ciągłe, a więc o zdecydowanie większej nośności niż wtedy, gdy są belkami swobodnie podpartymi na słupach. Ważne jedynie, żeby połączenia te wypadły mniej więcej w 1/5-1/6 rozstawu między słupami (Fot. 3), bo w tych miejscach naprężenia ściskające i rozciągające, wywołane zginaniem płatwi, są najmniejsze.
Nie powinno się więc łączyć belek bezpośrednio nad słupami (Fot. 4), gdyż w tym miejscu jest największy podporowy moment zginający i lepiej, żeby płatew miała tutaj pełny przekrój, nieosłabiony zamkiem.
Tym bardziej nie należy „odwracać” zamków w płatwi w taki sposób (Fot. 5), że koniec belki „wolnej” nie jest oparty na zamku belki spoczywającej na słupie, lecz jedynie do niego podwieszony za pomocą wbitych od góry gwoździ(!). Dla przeniesienia sporych obciążeń z dachu nie wystarczy też, że belka „wolna” samym swoim końcem jest odrobinę wsparta na słupie. Dlatego – by uniknąć problemów z opisywaną więźbą dachową – powinno się możliwie szybko obie części tak zrobionego zamka skręcić ze sobą co najmniej dwiema solidnymi śrubami.
