Kostka betonowa zrobiła w Polsce oszałamiającą karierę. Wykonuje się z niej nie tylko chodniki, ścieżki rowerowe czy parkingi, ale nawet mniej ważne ulice. Nic zatem dziwnego, że jest także obecna na posesjach domów jednorodzinnych (Fot. 1). Szczególnie, że jest ona teraz produkowana z barwionego na różne kolory betonu, ma wiele kształtów i zdecydowanie lepszą jakość niż jej poprzedniczki – jednakowe w formie, niezbyt trwałe, a do tego w smutnym kolorze betonu.
Ponieważ kostka betonowa jest znacznie tańsza od kamiennej, a oferta producentów – bardzo bogata, wielu właścicieli nowo budowanych, ale także istniejących domów wykonuje z niej na swoich posesjach podjazdy i ścieżki. Na rynku nie brak więc firm mających spore doświadczenie w ich układaniu. Nie oznacza to jednak, że wszyscy robią to bez błędów. Jeden z nich dotyczy rodzaju podkładu wykonywanego pod nawierzchnię z betonowej kostki.
Na gruntach piaszczystych
W klasycznym wydaniu podkład po kostkę wykonuje się z warstwy starannie ubitego tłucznia, czyli łamanego kruszywa (Rys. 1).
Najpierw po zebraniu ziemi roślinnej, wykonuje się koryto pod podjazd wybierając na odpowiednią głębokość grunt rodzimy. Koryto profiluje się tak, żeby jego dno miało projektowany spadek. Po jego ubiciu, układa się dwie warstwy tłucznia: najpierw grubszą – z kruszywa o większej granulacji (16-32 mm), później cieńszą – z kruszywa o granulacji 4-16 mm. Jeśli są one dobrze zagęszczone mechanicznie, można już na warstwie posypki piaskowej – najlepiej z płukanego piasku – układać betonową kostkę.
Wszystko jest w porządku, jeśli na działce są grunty piaszczyste. Inaczej powinno się postąpić, jeśli mamy do czynienia na niej z gruntami spoistymi, czyli glinami, piaskami gliniastymi, glinami piaszczystymi czy iłami. Niestety, takie właśnie grunty, określane jako wysadzinowe, zdarzają się w Polsce bardzo często.
Na gruntach gliniastych
Na takich gruntach podkład z kruszywa powinno się zastąpić betonowym (Rys. 2). Do takiego rozwiązania przekonują firmy zajmujące się dystrybucją kostek różnych producentów oraz wykonywaniem z nich utwardzonych nawierzchni.
Jak wiadomo kostek po ułożeniu się nie spoinuje, na przykład zaprawą cementową, lecz jedynie wypełnia się piaskiem przerwy między nimi. Woda opadowa, której zwykle na jesieni nie brakuje, może więc bez przeszkód, przez kostkę i podkład z tłucznia, przenikać do gruntu, zawilgacając go. Gdy taki mokry grunt zamarznie, zwiększa swoją objętość, unosząc podkład z tłucznia i nawierzchnię z betonowej kostki.
To dość powszechne zjawisko nazywa się wysadzinami mrozowymi. Potrafią one podnieść na kilka centymetrów nie tylko pojazd, ale nawet i cały dom (jeśli został zbyt płytko posadowiony, czyli w strefie zamarzania gruntu, zamiast poniżej niej).
Skutki wysadzin mrozowych można zaobserwować wiosną; kostka podjazdu została uniesiona przez nie na całej powierzchni, ale opadnie tylko tam, gdzie jeździmy samochodem.
Wykonanie podkładu z betonu (zamiast z kruszywa) zapobiega przenikaniu wód opadowych do gruntu, nie zostanie więc on zawilgocony. Ważne by mieszanka betonowa, z której zostanie zrobiony była konsystencji wilgotnej (lub co najwyżej gęstoplastycznej), a beton po ułożeniu staranie odpowietrzony i mechanicznie zagęszczony. Warto też wykonać podkład z betonu szczelnego, który kosztuje niewiele więcej niż zwykły.
Tak wykonanemu podjazdowi nic nie grozi i powinien przetrzymać zimę bez uszkodzeń. A co istotne, taki podkład betonowy kosztuje tyle samo (albo mniej) co warstwa solidnie zagęszczonego tłucznia.
