Choć powszechnie wiadomo, jak ważne dla budowanego domu są fundamenty, to inwestorzy raczej nie interesują się ich projektem. Jest to oczywiście w pełni zrozumiałe, ponieważ za ich poprawne zaprojektowanie odpowiada konstruktor, który opracowywał projekt konstrukcyjny domu.
Trudno zatem oczekiwać, że inwestorzy, którzy zazwyczaj nie mają wykształcenia budowlanego, podejmą się sprawdzenia poprawności projektu ław fundamentowych w budowanym domu. Przeważnie nie przychodzi im to nawet do głowy – wychodzą bowiem ze słusznego skądinąd założenia, że skoro zapłacili za projekt, to jest on opracowany zgodnie ze sztuką budowlaną i obowiązującymi przepisami.
Bywają jednak takie sytuacje, kiedy warto, by inwestor poprosił swojego inspektora nadzoru lub kierownika budowy o przyjrzenie się projektowi fundamentów. Dotyczy to szczególnie domów, które są budowane według projektu gotowego. Ale nie tylko.
Projekt gotowy
W projekcie gotowym fundamenty domu przystosowane są – co zrozumiałe – do przeciętnych warunków gruntowych. Przy adaptacji projektu do warunków konkretnej działki, jej autor powinien sprawdzić, czy zaprojektowane fundamenty będą dla niej odpowiednie.
Architekt, który zgodnie z prawem zajmuje się adaptacją projektu gotowego, skupia się zazwyczaj przede wszystkim na opracowaniu planu zabudowy i zagospodarowania działki i dba o to, by był on zgodny z planem miejscowym lub wydaną decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Jest tak zwłaszcza wtedy, gdy inwestor nie zamierza zmieniać projektu domu z takim zakresie, że konieczne będzie wprowadzenie zmian konstrukcyjnych, dotyczących na przykład przesunięcia wewnętrznych ścian nośnych lub zmiany rodzaju więźby dachowej. Wtedy bowiem trzeba już zazwyczaj przeprojektować fundamenty i dostosować je zarówno do poprawionego projektu, jak i – przy okazji – do miejscowych warunków gruntowych.
Gdy inwestor akceptuje w całości projekt domu, a architekt nie dostanie jakiegoś wyraźnego sygnału o niepokojących warunkach gruntowo-wodnych na działce, to zwykle uznaje, że fundamenty domu można wykonać zgodnie z projektem gotowym (Fot. 1).
Takie postępowanie zazwyczaj się sprawdza, ponieważ jeśli grunt na działce (Fot. 2) jest w miarę jednolity i parametrami niewiele odbiega od tych, które przyjęto na etapie projektowania, to zbudowany dom jednorodzinny, który przecież nie jest dużym budynkiem, na pewno sobie z tym jakoś poradzi.
Nietypowe warunki gruntowe na działce
Gdy warunki gruntowe na działce są pod względem budowlanym niezbyt korzystne (Fot. 3), na pewno warto się przyjrzeć projektowi fundamentów. Powinno się to zrobić zwłaszcza wtedy, gdy potwierdzi to wykonana na zamówienie inwestora opinia geotechniczna, którą zresztą – z wielu względów – zawsze warto zrobić.
Zobacz: Jak wybrać dobrą działkę?
Rodzaj więźby dachowej
Przyjrzeć się projektowi ław fundamentowych warto też wtedy, gdy dach ma więźbę o konstrukcji płatwiowo-kleszczowej (Fot. 4). W takich dachach krokwie podparte są dodatkowo – wspartymi na słupach – płatwiami i większość obciążeń z nich jest przekazywana na strop nad parterem. To sprawia, że w takich domach wewnętrzne ściany nośne są zazwyczaj bardziej obciążone niż zewnętrzne.
Inaczej jest w większości średniej wielkości domów jednorodzinnych ze stromym dachem i z użytkowym poddaszem. W nich więźba ma zwykle konstrukcję krokwiowo-jętkową (Fot. 5), która w całości oparta jest na ścianach kolankowych, będących przedłużeniem podłużnych ścian zewnętrznych. Dlatego w takich budynkach ławy pod ścianami zewnętrznymi mają z reguły większą szerokość niż pod wewnętrznymi.
Jeśli tak samo jest w domach z więźbą płatwiowo-kleszczową, to warto zapytać inspektora nadzoru lub kierownika budowy, czy fundamenty są na pewno dobrze zaprojektowane. To samo warto zrobić, gdy ławy pod podłużnymi ścianami wewnętrznymi są takie same lub jedynie niewiele szersze od tych, na których stoją równoległe do nich ściany zewnętrzne.
Gdyby bowiem się okazało, że fundamenty zostały wykonane według złego projektu i ławy wewnętrzne mają zbyt małą szerokość (Fot. 6 i 7), to grozi to pękaniem wymurowanych na nich ścian.
Zobacz: Co może być przyczyną zarysowania się wewnętrznej ściany nośnej?
O sprawdzeniu poprawności projektu fundamentów należy też pamiętać, gdy z jakichś powodów w projekcie gotowym domu zostaje zmieniona konstrukcja dachu – z krokwiowo-jętkowej na płatwiowo-kleszczową. Taka zmiana może na przykład wynikać z konieczności dostosowania kształtu dachu lub pochylenia jego połaci do wymagań planu miejscowego lub warunków zabudowy dla konkretnej działki.
Zamawiając projekt zamienny dachu w biurze projektowym lub u architekta, dokonującego adaptacji projektu gotowego, należy pamiętać, że przy zmianie jego konstrukcji, konieczna będzie także korekta fundamentów domu.
Jak z tego widać, jest parę powodów do tego, by zainteresować się projektem fundamentów przed rozpoczęciem budowy domu. Jest wprawdzie kilka osób, które „urzędowo” i prawnie odpowiadają za jego poprawność. Ale dobrze jest mieć pewność, że nasz budowany dom będzie stał na solidnych i poprawnie zaprojektowanych fundamentach…
Uwaga! Taka inwestorska „kontrola” nie musi dotyczyć płyt fundamentowych. Są one bowiem nie tylko stosunkowo nowym rozwiązaniem w domach jednorodzinnych, ale też trudniejszym do zaprojektowania niż ławy. Jeśli już więc projektant zdecyduje się na taki rodzaj fundamentów, to z pewnością poświęci mu odpowiednio dużo czasu, by ich projekt był poprawny, a postawiony na nim dom – bezpieczny i stabilny.