W jakiej kolejności wykonywać prace wykończeniowe?

Postawienie domu w stanie surowym otwartym, czyli ze ścianami przykrytymi dachem, przeważnie pochłania jedynie około jedną trzecią kosztów całej budowy. Zwykle ponad dwa razy tyle trzeba wydać na wykonanie instalacji i prace wykończeniowe, co wielu inwestorom wydaje się nieprawdopodobne. Ich dom przecież już stoi…

Tymczasem prawda jest taka, że wykonanie instalacji oraz wykończenie domu kosztuje sporo i warto mieć tego świadomość, by nie wpaść w kłopoty, gdy jego budowa zbliżać się będzie do końca. Jednym z warunków, by koszty tych prac niepotrzebnie nie wzrosły, a termin zakończenia budowy – zbytnio się nie oddalił, jest ich staranne zaplanowanie.

Dotyczy to zarówno robót instalacyjnych, jak i – a może nawet w większym stopniu – wykończeniowych. Są one bowiem stosunkowo kosztowne, zwłaszcza gdy wybiera się droższe materiały i rozwiązania wystroju wnętrz.

Tynki na ścianach i sufitach

W większości budowanych domów tynkowanie (Fot. 1) to pierwsza z prac wykończeniowych, do których przystępuje się wtedy, gdy na ścianach i sufitach rozprowadzono już przewody instalacji elektrycznej.

Przed jego rozpoczęciem układa się też przewody instalacji wodno-kanalizacyjnych oraz podejścia do grzejników.

Jeśli w domu ma być ogrzewanie sufitowe, to oczywiście na stropie parteru trzeba przed jego tynkowaniem rozłożyć i zamocować maty kapilarne.

Jedynie przewody ogrzewania podłogowego rozkłada się na stropie dopiero po wykonaniu tynków, chyba że prace wykończeniowe rozpocznie się od zrobienia wylewek podłogowych.

Fot. 1 – Prace wykończeniowe w budowanym domu rozpoczyna się najczęściej od tynkowania ścian i sufitów – nie jest jednak błędem robienie tego już po wykonaniu wylewek podłogowych

Fot. 2 – Lepiej jest przystępować do tynkowania, gdy nie są jeszcze zamontowane okna – warto wtedy osłonić otwory w ścianach folią lub płytami wiórowymi, by uniknąć zbyt szybkiego wysychania tynków

Uwaga! Prace tynkarskie najlepiej wykonywać przed montażem okien (Fot. 2). Jedynie gdy są one plastikowe, a tynki – gipsowe, można sobie pozwolić na tynkowanie z zamontowanymi już oknami. W żadnym razie nie powinno się tego robić, gdy okna mają być drewniane – niektórzy producenci cofają nawet swoją gwarancję wtedy, gdy ich okna zostały wstawione przed tynkowaniem.

Również wykonywanie tynków cementowo-wapiennych przy zamontowanych oknach może grozić trwałym uszkodzeniem ich okuć, gdyż bardzo trudno usunąć z nich ewentualne zachlapania zaprawą. Przystępując do tynkowania przed montażem okien, dobrze jest wcześniej zabezpieczyć folią lub płytami wiórowymi otwory w ścianach, by tynki zbyt szybko nie wysychały z powodu przeciągów.

Okna i drzwi wejściowe

Coraz częściej okna osadza się w ścianach przed ich tynkowaniem (Fot. 3), co próbuje się tłumaczyć wymogami ich „ciepłego montażu”. Nie jest to racjonalny argument, bo w taki sposób można też zamontować je po zakończeniu prac tynkarskich. Wówczas pozostają oczywiście nieotynkowane wnęki otworów w ścianach. Wykańcza się je tynkiem już po zamontowaniu okien i drzwi, dbając o to, by był on połączony z ościeżnicami w sposób elastyczny, najlepiej za pomocą specjalnych plastikowych uszczelek (Fot. 4).

Fot. 3 – Coraz częściej okna montuje się przed tynkowaniem ścian – nie jest to jednak rozwiązanie godne polecenia, gdyż łatwo można wtedy uszkodzić jeśli nawet nie całe okna, to przynajmniej ich okucia

Fot. 4 – Podczas tynkowania wnęk okiennych dobrze jest zastosować specjalne uszczelki plastikowe, które uszczelniają styk tynku z ościeżnicą i chronią go przed kruszeniem, wywołanym drganiami okna

Wylewki podłogowe

Wylewki podłogowe wykonuje się po ułożeniu – na podkładzie betonowym podłogi parteru i na stropie piętra – wszystkich przewodów instalacyjnych, które mają zostać ukryte w warstwie izolacyjnej (termicznej lub akustycznej) podłóg. Jeśli do wykonania wylewek użyje się drobnoziarnistego betonu o konsystencji mokrej, nie należy się obawiać zabrudzenia tynków, ułożonych wcześniej na ścianach (Fot. 5).

Możliwa jest jednak także odwrotna kolejność – najpierw wykonanie wylewek podłogowych, a dopiero potem tynków (Fot. 6). Przy tym wariancie nie ma obawy, że przy wykonywaniu wylewek przy pomocy miksokreta, jego niedostatecznie ustabilizowana a „nerwowa” rura, którą podawana jest mieszanka betonowa, może uszkodzić świeże tynki.

Fot. 5 – Jeśli do wykonania wylewek stosuje się beton o konsystencji mokrej, nie trzeba się obawiać, że zostaną przy tym zabrudzone świeżo otynkowane ściany

Fot. 6 – Nie jest błędem, jeśli wylewki podłogowe zostaną zrobione przed tynkowaniem ścian – trzeba tylko poczekać aż będą twarde i ochronić je folią przez zabrudzeniem

Glazura

Układanie glazury na ścianach dobrze jest rozpocząć po wykonaniu wylewek podłogowych, gdyż – znając grubość posadzek – można dokładnie rozplanować rozmieszczenie płytek (Fot. 7).

Od czasu, gdy płytki ceramiczne układa się na zaprawie klejowej, w miejscach ich mocowania nie zostawia się nieotynkowanych ścian. Klei się je na tynku, przy czym może być on także gipsowy, gdyż po jego zagruntowaniu nie ma obawy, że odpadną one od ściany. Niektórzy jednak nie są o tym do końca przekonani i w miejscach, w których ma być położona glazura, układają tynki cementowo-wapienne (Fot. 8).

Takie rozwiązanie spotkać można nie tylko w domach, w których jest wentylacja naturalna, przy której w niektórych porach roku dochodzi do podwyższonej wilgotności w pomieszczeniach (a wiadomo, że gips „nie lubi” wilgoci). Zdarza się, że tynki cementowo-wapienne układają pod glazurę także osoby budujące domy z wentylacją mechaniczną z odzyskiem ciepła, przy której zimą jest raczej za sucho niż za wilgotno.

Fot. 7 – Glazurę przykleja się do otynkowanych ścian, gdy na podłodze są już zrobione wylewki, a przeważnie są na niej także położone płytki ceramiczne

Fot. 8 – Niektórzy obawiają się, że płytki nie będą dobrze trzymały się tynków gipsowych i dlatego w miejscach przyklejenia wykonują tynki cementowo-wapienne

Podłogi

Warstwy wykończeniowe podłóg (czyli posadzki) powinno się układać dopiero wtedy, gdy ich wylewki, a także tynki na ścianach, będą już suche. Dotyczy to oczywiście parkietów, desek na legarach, paneli drewnopochodnych (Fot. 9) i wykładzin dywanowych. Posadzki z płytek można układać na twardych, ale jeszcze trochę wilgotnych podkładach, choć trzeba mieć świadomość, że opóźnia to ich wysychanie.

Przeważnie w tym samym czasie, co podłogi wykańcza się też schody żelbetowe.

Fot. 9 – Podłogi drewniane i wykładziny dywanowe powinno się układać w pomieszczenia, w których powietrze jest w miarę suche i w dużym stopniu pozbawione wilgoci technologicznej

Fot. Jan Duda

Fot. 10 – Drzwi wewnętrzne montuje się po ułożeniu podłóg, pozostawiając pod ich skrzydłami odpowiednio dużą szczelinę wentylacyjną

Drzwi wewnętrzne

Drzwi pomiędzy pomieszczeniami w domu montuje się po zrobieniu podłóg, ważne jest bowiem, żeby pod ich skrzydłami pozostała odpowiednio duża szczelina wentylacyjna (Fot. 10). Jest ona ważna zarówno wtedy, gdy wymianę powietrza w domu ma zapewniać wentylacja naturalna, jak i mechaniczna.

Przy zamkniętych drzwiach świeże powietrze, które napływa do pokoi przez nawiewniki okienne lub anemostaty nawiewne, powinno przepływać bez przeszkód do łazienek, kuchni czy garderób, skąd jest usuwane na zewnątrz.

W drzwiach pokoi taka szczelina powinna mieć minimum 1,5 cm, a w łazienkach i pozostałych pomieszczeniach „brudnych” – ponad 2 cm.

Zabudowa poddasza

Ocieplenie dachu i wykonanie zabudowy pomieszczeń na poddaszu powinno być wykonywane jako ostatnia z prac wykończeniowych we wnętrzu domu (Fot. 11) i możliwie jak najpóźniej.

Ważne, żeby w budynku było wtedy jak najmniej wilgoci technologicznej, pochodzącej z konstrukcji domu lub z elementów jego wykończenia. Wykonywanie na przykład tynków na mokro po ociepleniu poddasza (Fot. 12), mogłoby doprowadzić do zawilgocenia wełny mineralnej lub płyt gipsowo-kartonowych.

Wprawdzie w ogrzewanym domu ze skutecznie działającą wentylacją oraz poprawnie wykonanym dachem z membraną dachową, panują dobre warunki do ich wysychania, ale lepiej nie zawilgacać bez potrzeby ocieplenia i zabudowy poddasza.

Dla możliwie szybkiego wprowadzenia się do nowego domu istotne jest też to, że nie tylko układanie wełny mineralnej, ale także montaż obudowy należą do prac „suchych”, które nie wytwarzają dodatkowych ilości wilgoci, jeśli nie liczyć cienkiej warstwy gładzi gipsowej, którą pokrywa się styki i powierzchnie płyt g-k.

Fot. 11 – Do ocieplania poddasza i montażu jego zabudowy z płyt g-k powinno się przystępować dopiero wtedy, gdy we wnętrzu domu jest sucho i nie będą już w nim wykonywane żadne prace „mokre”

Fot. 12 – Za poważny błąd należy uznać wykonanie ocieplenia i zabudowy poddasza, gdy w domu nie zostały jeszcze położone tynki na ścianach i sufitach – „produkują” one bowiem bardzo duże ilości wilgoci

Ocieplanie ścian zewnętrznych

W Polsce nowo budowane domy mają najczęściej ściany dwuwarstwowe. Do wykonywania ich ocieplenia (Fot. 13) najlepiej przystępować jak najpóźniej, gdy budowa domu zbliża się już do końca.

Dotyczy to przede wszystkim ścian wykonywanych z bloczków betonu komórkowego i bloków wapienno-piaskowych (silikatowych). Po wyprodukowaniu zawierają one duże ilości wilgoci technologicznej, która uwalnia się do otoczenia bardzo powoli. Gdy mury zostaną od zewnątrz szybko osłonięte – praktycznie nieprzepuszczalnym dla pary wodnej – styropianem, wysychanie ich jedynie przez wnętrze domu może trwać nawet kilka lat, podnosząc przez ten okres koszty jego ogrzewania.

Fot. 13 – Ocieplenie ścian zewnętrznych metodą lekką mokrą najlepiej wykonywać, gdy dom jest już prawie gotowy – dzięki temu mury będą mogły dłużej pozbywać się wilgoci do otoczenia

Fot. 14 – Jedynie ściany z pustaków ceramicznych można ocieplać wcześniej, gdyż docierają one na budowę w stanie suchym i nie przyczyniają się do wzrostu wilgotności w budowanym domu

Uwaga! Problem ten nie dotyczy jedynie ścian z pustaków ceramicznych, które po wypaleniu w piecach, przyjeżdżają na budowę całkowicie suche. Takie ściany, zamknięte od strony zewnętrznej styropianem (Fot. 14) mogą nawet przyczynić się do osuszania wnętrz z wilgoci uwalnianej z innych „mokrych” elementów domu, na przykład żelbetowych stropów czy wylewek podłogowych.

Malowanie

Ściany i sufity maluje się już po zakończeniu wszystkich prac wykończeniowych. W tych pomieszczeniach, w których jest parkiet lub deski, wymagające przeszlifowania przed lakierowaniem lub olejowaniem, ostatnią warstwę farby nakłada się dopiero wtedy, gdy podłogi będą już gotowe (oczywiście po ich odpowiednim zabezpieczeniu przed uszkodzeniami).