W Polsce zdecydowana większość domów jednorodzinnych ma konstrukcję murowaną. W takich domach właściwości cementu, będącego ważnym składnikiem betonów i zapraw, mają bardzo duże znaczenie nie tylko dla trwałości budynków, ale także ich bezpieczeństwa. Dlatego wybór rodzaju i klasy cementu nie powinien być przypadkowy.
Znaczenie jakości cementu w domach murowanych jest oczywiste. Z betonu przygotowanego z produktów nie spełniających wymagań normowych nie da się przecież zrobić trwałych i wystarczająco mocnych fundamentów oraz żelbetowych słupów, belek, stropów i schodów. Także użycie przeterminowanego lub niepewnego cementu do przygotowania zaprawy cementowo-wapiennej może być powodem, że zrobione z niej tynki na ścianach i sufitach już w kilka lat po wybudowaniu zaczną pękać, kruszyć się, a nawet odpadać. To samo dotyczy też betonowych wylewek podłogowych.
Nie należy jednak zapominać, że także dla domów z drewna jakość cementu ma duże znaczenie. Wszystkie one bowiem – zarówno te postawione z drewnianych bali, jak i te, wybudowane w technologii lekkiego szkieletu drewnianego – stoją przecież na fundamentach wykonanych z betonu.
Rodzaje i klasy cementu
Produkowanych jest wiele rodzajów cementu, które mają zastosowanie w budownictwie. Do wykonywania konstrukcji żelbetowych domów (stropów, schodów, belek, słupów itp.) najczęściej używany jest czysty cement portlandzki, składający się prawie w 100% z klinkieru portlandzkiego. Zgodnie z normami oznaczany jest on jako CEM I.
Prawie tak samo popularny jest – oznaczany jako CEM II – cement portlandzki wieloskładnikowy (z dodatkami), używany do przygotowania zapraw murarskich i tynkarskich, a także do wykonania podkładów betonowych. Oprócz klinkieru jest w nim drobno zmielony żużel wielkopiecowy (18-50%) oraz w mniejszych ilościach inne dodatki.
W niektórych sytuacjach – choć raczej nie podczas budowy domu jednorodzinnego – może być celowe zastosowanie cementu portlandzkiego szybkotwardniejącego, który dzięki specjalnemu procesowi technologicznemu i użyciu doborowych składników, umożliwia uzyskanie przez beton wysokiej wytrzymałości w bardzo krótkim czasie.
Nieco inne właściwości w porównaniu z wymienionymi wcześniej ma cement hutniczy, otrzymywany przez zmielenie klinkieru portlandzkiego i granulowanego żużla wielkopiecowego z dodatkiem siarczanu wapniowego. Ma on dużą odporność między innymi na kwasy humusowe, więc dobrze nadaje się do wykonania fundamentów. Zrobione z niego betony wymagają jednak starannej pielęgnacji w okresie twardnienia. Nie należy go też stosować, gdy temperatura powietrza spada poniżej +5ºC.
Podobne właściwości jak hutniczy ma cement puculanowy, który jako spoiwo dobrze sprawdza się w zaprawach i tynkach, zastosowanych w tych częściach budynku, które blisko sąsiadują z gruntem.
Inne właściwości ma cement glinowy. Charakteryzuje go szybki przyrost wytrzymałości oraz wydzielanie dużych ilości ciepła w pierwszych dniach twardnienia zaprawy lub betonu. Z powodu tego drugiego zjawiska nadaje się on do wykonywania niezbyt grubych elementów betonowych w obniżonej temperaturze (masywne mogłyby ulec spękaniu ze względu na intensywne, ale nierównomierne ogrzanie).
W niektórych zastosowaniach świetnie sprawdzi się cement portlandzki biały, niezawierający domieszek, w których występują związki żelaza. Cementu tego używa się do produkcji betonów elewacyjnych i architektonicznych, białych i barwionych zapraw murarskich oraz tynkarskich, a także ozdobnej galanterii betonowej dla domu (parapety, stopnie schodów, balustrady) i ogrodu (fontanny, rzeźby, grille).
Wszystkie te cementy mogą mieć różną wytrzymałość mechaniczną. Dla cementu portlandzkiego norma określa trzy klasy, opisane liczbą, która oznacza minimalną wytrzymałość próbek po 28 dniach twardnienia: 32,5; 42,5 i 52,5.
Gdy beton wykonywany jest w warunkach małej budowy, to używa się przeważnie cementów jedynie dwóch pierwszych klas, gdyż przy bardzo orientacyjnym dozowaniu dodawanych do betoniarki (Fot. 1) składników (piasku, żwiru i wody), nie da się – nawet przy starannej pielęgnacji świeżo wykonanych elementów – uzyskać betonów wyższej klasy niż C16/20, zbliżonej do dawnej klasy B20.
Uwaga! W składach i sklepach budowlanych jest też sporo „pseudocementów” z różnego rodzaju mieszalni. Są to mieszaniny prawdziwego cementu z dużą ilością popiołów o – bardzo często – niekontrolowanym składzie. Sprzedaje się je w podobnych workach jak cement i są one oznaczone w sposób przypominający oznaczenia normowe.
Charakterystyczne jest przy tym to, że ich producenci nie powołują się na normy cementowe, lecz tylko na aprobaty techniczne. Informacja, że w workach zamiast cementu jest jedynie mieszanka cementowo-popiołowa, znajduje się zwykle w niezbyt eksponowanym miejscu i jest napisana małymi literami.
Cement na małej budowie
Na budowie domu jednorodzinnego zakupy cementu nie są zwykle zbyt duże, gdyż zastosowanie ma tu przede wszystkim beton towarowy, przygotowany w wytwórni. Nie opłaca się bowiem – poza nielicznymi wyjątkami – wykonywać fundamentów, stropów i podkładów podłóg na gruncie z betonu przygotowanego („wykręconego”) w betoniarce na miejscu budowy. Nawet gdy odległość od producenta betonu do działki budowlanej jest spora, taniej i szybciej wykonamy duże elementy betonowe, jeśli gotowa mieszanka zostanie przywieziona na budowę betonowozami (Fot. 2) i będzie podawana pompą. Ważne też, że za jakość takiej mieszanki odpowiada w całości producent. Możemy więc mieć pewność, że nie zaryzykuje on użycia do jej przygotowania cementu o niesprawdzonej jakości.
Niestety nie da się zbudować domu jednorodzinnego tylko przy użyciu betonu towarowego. Podczas wykonywania niektórych jego elementów nie potrzeba bowiem dużych ilości mieszanki betonowej. Na przykład do zrobienia nadproży w ścianach, wieńców dachowych czy słupków w ściankach kolankowych (Fot. 3), na pewno nie opłaca się zamawiać mieszanki betonowej w wytwórni.
W takich sytuacjach powinniśmy kupić cement w workach, piasek oraz żwir i robić na placu budowy beton małymi porcjami w miarę postępu robót.
Dotyczy to także przygotowywania w betoniarce cementowych i cementowo-wapiennych zapraw murarskich i tynkarskich, choć oczywiście wygodniej i bezpieczniej jest korzystać z wyrobów gotowych, które trzeba jedynie wymieszać z odpowiednią ilością wody.
Niezależnie jednak od naszych wyborów, nie wybudujemy domu bez zakupu mniejszych lub większych ilości cementu. Powinien być to oczywiście pewny cement, wyprodukowany w cementowni. Najlepiej jest używać cementu portlandzkiego bez dodatków. Dotyczy to zwłaszcza prac betoniarskich i tynkarskich, prowadzonych w chłodnych porach roku, ponieważ na wstępnym etapie wiązania (hydratacji) tego cementu wydzielają się znaczne ilości ciepła.
Uwaga! W żadnym razie nie należy kupować, zamiast wyprodukowanego w cementowni pewnego cementu, mieszanek cementowo-popiołowych, pochodzących z różnego rodzaju mieszalni. Ryzyko uzyskania kiepskiego betonu lub zaprawy jest wtedy bardzo duże, a finansowa korzyść z takiego zakupu mniejsza nawet niż niewielka.
Rada, którą warto wziąć po uwagę
Kupując cement sprawdzajmy koniecznie, czy:
- pochodzi on od solidnego producenta (czytaj: cementowni);
- na jego workach jest oznaczenie CE lub znak budowlany B (dobrze też, jeśli jest na nich oznaczenie „PEWNY CEMENT”);
- producent powołuje się na Polską Normę (lepiej unikać cementów, których wytwórca deklaruje jedynie zgodność z Aprobatą Techniczną);
- na opakowaniu są oznaczenia cementu zgodne z polskimi normami oraz czytelna data jego produkcji (pamiętajmy, że cement przeterminowany nie nadaje się do użycia).
Materiał promocyjny Stowarzyszenie Producentów Cementu
www.polskicement.pl www.pewnycement.pl
