Za najważniejsze dla domu – nie tylko murowanego – należy uznać ściany nośne (konstrukcyjne), które odpowiadają za bezpieczne przeniesienie na fundamenty wszystkich występujących w nim obciążeń oraz zapewniają mu sztywność. Pozostałe ściany dzielą jedynie wnętrze domu na mniejsze pomieszczenia. Mogą też stanowić wypełnienie przestrzeni pomiędzy elementami nośnymi, na przykład żelbetowymi słupami i belkami w budynku o konstrukcji szkieletowej.

Wszystkie ściany, niezależnie od tego, z jakich są wykonane materiałów, muszą mieć odpowiednio dużą nośność, sztywność i trwałość. Niektóre z nich muszą także charakteryzować się dobrą izolacyjnością termiczną i akustyczną.

Ściany nośne (konstrukcyjne)

Ściany nośne zewnętrzne (Fot. 1), pełniące zarówno rolę konstrukcyjną, jak i izolacyjną, wykonywane są jako jedno-, dwu- lub trójwarstwowe.

Zobacz: Jakie są rodzaje murowanych ścian zewnętrznych?

Niezależnie od tego, z jakich są zrobione materiałów i w jakiej technologii, zgodnie z obowiązującymi od 2017 roku przepisami, ich współczynnik przenikania ciepła U nie powinien być większy niż 0,23 W/(m²K), a od 2021 roku – niż 0,20.

Ściany nośne wewnętrzne pełnią przede wszystkim funkcję konstrukcyjną (Fot. 2). Stosuje się je wówczas, gdy wymiary budynku są na tyle duże, że typowych stropów nie da się oprzeć tylko na ścianach zewnętrznych. Można je ewentualnie zastąpić belkami (podciągami) opartymi na słupach. Zazwyczaj konstrukcyjne ściany wewnętrzne wykonuje się z tych samych materiałów co zewnętrzne (lub ich warstwę nośną).

Fot. 1 – Ściany zewnętrzne, niezależnie od zastosowanych materiałów i technologii wykonania, muszą mieć nie tylko odpowiednią nośność, ale i skutecznie chronić dom przed ucieczką ciepła

Fot. 2 – Jeśli stropy oparte jedynie na ścianach zewnętrznych miałyby zbyt dużą grubość, podpiera się je dodatkowo wewnętrznymi – mogą być w nich też zamocowane biegi i spoczniki schodów

Ściany fundamentowe (Fot. 3) są w budynkach niepodpiwniczonych tym fragmentem zewnętrznych i wewnętrznych ścian nośnych, który w znacznej części jest zagłębiony w gruncie. Obciążenia z tych ścian przekazywane są bezpośrednio na fundamenty domu, którymi są najczęściej betonowe ławy (rzadziej płyty żelbetowe). Ściany fundamentowe muruje się najczęściej z betonowych bloczków pełnych lub z otworami. Można je też wykonać z betonu w deskowaniu. Zewnętrzne ściany fundamentowe powinny być odizolowane od gruntu nie tylko przeciwwilgociowo, ale i termicznie.

Ściany piwniczne (Fot. 4) pełnią w budynkach podpiwniczonych taką samą funkcję jak fundamentowe w budynkach bez piwnic. Muszą być jednak dodatkowo odporne na boczne parcie gruntu. Ściany piwniczne wykonuje się z takich samych materiałów jak fundamentowe i podobnie izoluje termicznie i przeciwwilgociowo.

Fot. 3 – Ściany fundamentowe muruje się najczęściej z pełnych bloczków betonowych – od otaczającego dom gruntu powinny być oddzielone izolacją przeciwwilgociową i termiczną

Fot. Archiwum Czytelnika

Fot. 4 – Ściany piwnic wykonuje się podobnie jak niższe od nich ściany fundamentowe – dodatkowo muszą być one odporne na boczne parcie gruntu

Ściany szczytowe (Fot. 5) mają w przeważającej części kształt trójkąta i zamykają z obu stron przestrzeń pod prostym dachem dwuspadowym. Powinny być odpowiednio wzmocnione elementami żelbetowymi, gdyż ze względu na swoją wysokość i osłabienie otworami okiennymi, są narażone na wywrócenie przez wiatr, szczególnie w trakcie budowy domu. Ściany szczytowe mają zazwyczaj taką samą budowę jak zewnętrzne ściany parteru.

Ściany kolankowe (Fot. 6) występują w domach ze stromym dachem i są przedłużeniem ścian parteru. Wykonuje się je w celu zwiększenia powierzchni użytkowej znajdującego się pod dachem poddasza mieszkalnego. Zwykle mają około 1 m wysokości, a więc znacznie więcej niż do kolan :). Na ścianach tych za pośrednictwem murłat opierają się krokwie dachowe. By przenieść poziome oddziaływanie połaci dachowych, ściany kolankowe powinny być wzmocnione żelbetowymi słupkami (Fot. 5), solidnie zakotwionymi w wieńcach stropowych.

Fot. 5 – W domach przykrytych dwuspadowymi dachami ściany szczytowe zamykają z boków poddasze – pod względem izolacyjności cieplnej powinny być takie same, jak pozostałe ściany zewnętrzne

Fot. 6 – Dzięki ścianom kolankowym, będącym przedłużeniem ścian parteru, powiększa się powierzchnia mieszkalna poddasza – więźby krokwiowo-jętkowe obciążają je zarówno pionowo, jak i poziomo

Ściany nienośne

Ściany działowe nie pełnią roli konstrukcyjnej, dlatego mają mniejszą grubość niż nośne (Fot. 7). Ich podstawowa funkcja to podział wnętrza domu na mniejsze pomieszczenia. Wymaga się od nich przede wszystkim izolacji optycznej i akustycznej. Przeważnie wykonuje się je z takich samych elementów murowych jak ściany nośne, ale o mniejszej grubości.

Ściany osłonowe, nazywane też wypełniającymi, wykonuje się w budynkach, które w całości lub w części mają żelbetową konstrukcję szkieletową. Z tego powodu częściej można je spotkać w domach wielorodzinnych (Fot. 8) niż jednorodzinnych. Ściany te nie przenoszą obciążeń pionowych (poza swoim ciężarem), ale mogą być wykorzystywane do usztywnienia bryły budynku. Gdy stykają się z powietrzem zewnętrznym, muszą mieć taką samą izolacyjność termiczną jak ściany nośne.

Fot. 7 – Ściany działowe nie przenoszą obciążeń ze stropów, dlatego ich grubość jest mniejsza niż wewnętrznych ścian nośnych

Fot. 8 – W domach z żelbetową konstrukcją nośną bardzo często pola pomiędzy słupami i belkami wypełnia się ścianami murowanymi