Ściany zewnętrzne izolują budynek do pod względem termicznym i akustycznym. Przede wszystkim jednak są one bardzo ważnym elementem konstrukcji domu i razem z wewnętrznymi ścianami nośnymi odpowiadają zarówno za bezpieczne przeniesienie na fundamenty wszystkich obciążeń występujących w budynku, jak i za jego sztywność.

Zewnętrzne ściany murowanego domu (Fot. 1) różnią się między sobą budową oraz materiałami, z których są wykonane. Mogą być też wykańczane w różny sposób. Dotyczy to zarówno ich strony zewnętrznej, jak i wewnętrznej, chociaż od środka domu są one zwykle pokrywane tynkiem gipsowym lub cementowo-wapiennym.

Fot. 1 – Ściany zewnętrzne, niezależnie od zastosowanych materiałów i technologii wykonania, muszą spełniać takie same wymagania pod względem nośności i izolacyjności termicznej

Jest jednak coś, co łączy wszystkie rodzaje ścian zewnętrznych. Niezależnie od różnic w budowie i rodzaju zastosowanych materiałów, wszystkie one muszą pod względem izolacyjności termicznej spełniać takie same wymagania. Zgodnie z obowiązującymi od 2017 roku przepisami, w domach jednorodzinnych ich współczynnik przenikania ciepła U nie powinien być większy niż 0,23 W/(m²K), a od 2021 roku – niż 0,20.

Rodzaje ścian zewnętrznych

Obecnie zewnętrzne ściany domów murowanych wykonuje się w trzech technologiach: jedno-, dwu- i trójwarstwowej (Rys. 1). Najpopularniejsze są teraz ściany dwuwarstwowe, ale jest wielu inwestorów, którzy decydują się na ściany jedno- i trójwarstwowe.

Rys. 1 – Rodzaje ścian murowanych: jedno-, dwu- i trójwarstwowa

Ściany jednowarstwowe. Ten rodzaj ścian ma w budownictwie największą tradycję. Kiedyś były wykonywane przede wszystkim z cegły. Było tak do czasu zwiększenia wymagań co do izolacyjności przegród zewnętrznych; by je spełnić ściany z cegły pełnej musiałyby być bardzo grube, co byłoby oczywiście nieracjonalne.

Dopiero pojawienie się nowych materiałów ściennych o dobrych właściwościach nie tylko konstrukcyjnych, ale i izolacyjnych – przede wszystkim bloczków z betonu komórkowego (Fot. 2) i pustaków z ceramiki poryzowanej – sprawiło, że ten rodzaj ścian stał się pełnoprawnym rozwiązaniem w budownictwie murowanym. Pod względem wytrzymałościowym i izolacyjności termicznej nie ustępują pozostałym rodzajom ścian, natomiast buduje się je najszybciej.

Niewątpliwą zaletą ścian jednowarstwowych jest też możliwość pełnej kontroli jakości ich wykonania, gdyż są wznoszone w jednej warstwie (Fot. 3) i przed otynkowaniem można je obejrzeć z obu stron. Ściany te szybciej też od pozostałych pozbywają się wilgoci technologicznej, gdyż przez cały czas budowy odsychają na dwie strony.

Fot. 2 – Z bloczków betonu komórkowego można budować ściany, które same z siebie są tak „ciepłe”, że nie trzeba ich dodatkowo ocieplać

Fot. 3 – Ściany jednowarstwowe nie są od zewnątrz osłaniane warstwą ocieplenia, więc w każdym momencie budowy można skontrolować jakość ich wykonania

Ściany jednowarstwowe można od strony zewnętrznej wykończyć zarówno pocienionym tynkiem cementowo-wapiennym, jak i mineralnym, silikatowym lub silikonowym tynkiem cienkowarstwowym, ułożonym na warstwie zaprawy zbrojonej.

Ściany dwuwarstwowe. W tym rozwiązaniu funkcje ściany zewnętrznej zostały rozdzielone: za przenoszenie obciążeń i sztywność budynku odpowiada wewnętrzny mur, wykonany z konstrukcyjnych materiałów ściennych (Fot. 4), a za izolacyjność termiczną – warstwa zewnętrzna wykonana z lekkich materiałów izolacyjnych, takich jak płyty ze styropianu (Fot. 5) lub wełny mineralnej.

Fot. 4 – W ścianach dwuwarstwowych mur nośny – wraz z żelbetowymi słupami i belkami – osłaniany jest na późniejszym etapie budowy warstwą termoizolacji

Fot. 5 – Izolacyjność termiczna ścian dwuwarstwowych zależy przede wszystkich od grubości warstwy ocieplenia i parametrów zastosowanego materiału

Najczęściej ocieplenie takich ścian wykonuje się metodą lekką mokrą (zwaną obecnie ETICS, a wcześniej – BSO). W metodzie tej materiał izolacyjny – płyty styropianu lub wełny mineralnej – jest od zewnątrz osłonięty tynkiem cienkowarstwowym, ułożonym na warstwie zaprawy z siatką zbrojącą.

Ocieplenie ścian dwuwarstwowych można też wykonać metodą lekką suchą, w której materiał izolacyjny układa się pomiędzy elementami zamocowanego do warstwy nośnej metalowego lub drewnianego rusztu i osłania różnego rodzaju oblicówkami, na przykład z drewna, plastiku lub betonu.

Ściany trójwarstwowe. Ściany te (Fot. 6) składają się z dwóch warstw murowanych: – grubszej wewnętrznej – nośnej i cieńszej zewnętrznej – elewacyjnej. Warstwy te przedzielone są termoizolacją z wełny mineralnej lub styropianu i połączone ze sobą za pomocą metalowych kotew.

W takiej ścianie za spełnienie wymagań przepisów, dotyczących izolacyjności termicznej, odpowiada przede wszystkim odpowiednio gruba warstwa izolacji cieplnej. Gdy jest nią wełna mineralna, to – by nie doszło do jej trwałego zawilgocenia – pomiędzy nią a warstwą elewacyjną pozostawia się zazwyczaj szczelinę wentylacyjną.

Ściany trójwarstwowe są bardzo trwałe, szczególnie wtedy, gdy ich warstwa elewacyjna nie jest tynkowana (Fot. 7), lecz wykonana z cegły klinkierowej. W mniejszym stopniu dotyczy to elewacji z cegły silikatowej i licowej cegły ceramicznej. Nie zmienia to jednak faktu, że elewacje domów ze ścianami trójwarstwowymi są zdecydowanie bardziej niż pozostałe odporne na uszkodzenia mechaniczne.

Fot. 6 – Warstwę elewacyjną ścian trójwarstwowych można wykonać z dowolnych materiałów murowych i wykończyć tynkiem cementowo-wapiennym lub wymurować z cegieł klinkierowych, silikatowych lub licowych (bez tynkowania)

Fot. 7 – W tym domu ze ścianami trójwarstwowymi warstwa elewacyjna, w większości wymurowana z cienkich pustaków ceramicznych, została otynkowana – jedynie nadproża i elementy podokienne wykonano z cegieł klinkierowych

* * *
Koszt wykonania ścian jedno- i dwuwarstwowych jest podobny i zdecydowanie niższy niż trójwarstwowych, szczególnie tych, w których elewacja jest wykonana z cegieł klinkierowych. Natomiast pod względem trwałości i odporności na uszkodzenia mechaniczne najlepsze są ściany trójwarstwowe, choć jedynie niewiele ustępują im jednowarstwowe. Najgorzej w tej „konkurencji” wypadają ściany dwuwarstwowe. Do tego ich jakość bardzo często pogarsza nie najlepiej wykonana izolacja termiczna – z błędami i ze źle dobranych materiałów.