Wciąż jeszcze rzadko się zdarza, by fundament domu jednorodzinnego miał postać żelbetowej płyty. Zazwyczaj wybierane jest tradycyjne rozwiązanie, czyli ściany fundamentowe wymurowane na betonowych, zbrojonych podłużnie ławach. Tak jest po prostu łatwiej dla projektantów i przeważnie także dla wykonawców. Również inwestorzy czują się zwykle bezpieczniej, gdy ich dom ma takie same fundamenty jak domy sąsiadów.
Tymczasem żelbetowa płyta fundamentowa lepiej niż ławy i ściany fundamentowe chroni dom z jednej strony przed ucieczką ciepła, a z drugiej – przed wilgocią gruntową.
Jej zrobienie może być także tańsze od tradycyjnych fundamentów. Jest tak jednak tylko wtedy, gdy do jej wykonania wystarczy jedynie zastąpienie kilkudziesięciocentymetrowej warstwy ziemi roślinnej, która znajduje się pod przyszłym budynkiem, odpowiednio zagęszczonym żwirem lub pospółką.
Zobacz: Jak zrobić płytę fundamentową pod budynek murowany?
Największą zaletą płyty fundamentowej jest jednak to, że – dzięki jej znacznej powierzchni – nawet przy dużym i ciężkim budynku, naciski przekazywane przez nią na grunt są niewielkie.
To właśnie dlatego na budowę domu na płycie fundamentowej projektanci decydują się przeważnie dopiero wtedy, gdy na działce jest niestabilny grunt o bardzo małej nośności lub wysoki poziom wód gruntowych, albo – co też ma często miejsce na trudnych działkach – oba te zjawiska występują jednocześnie.
Płyta fundamentowa na trudnej działce
Przebieg prac podczas wykonania samej żelbetowej płyty fundamentowej nie zależy od tego, czy grunt na działce jest mocny czy słaby. W obu sytuacjach trzeba bowiem przygotować pod nią solidnie zagęszczony podkład ze zróżnicowanych frakcji żwirowych lub pospółki.
Oczywiście wtedy, gdy na działce są trudne warunki gruntowe, wykonanie podkładu pod płytę jest nie tylko bardziej kosztowne, ale i może być znacznie trudniejsze. Wiąże się to bowiem z usunięciem ziemi roślinnej w obrysie budynku oraz części gruntu jałowego.
Zobacz: Jak na trudnej działce przygotować podłoże gruntowe pod płytę fundamentową?
O tym, do jakiej głębokości powinien być wymieniony grunt na konkretnej działce oraz z czego i jak grube powinny być poszczególne żwirowe warstwy podkładu, decyduje projektant konstrukcji domu na podstawie opinii geotechnicznej.
Zwykle w takich sytuacjach w wykopie na rodzimym gruncie układa się warstwy przepuszczalnego dla wód gruntowych tłucznia (Fot. 1), zwłaszcza wtedy, gdy ich poziom na działce w niektórych porach roku bywa wysoki. Dopiero na starannie zagęszczonej i wyrównanej warstwie żwiru, układa się pospółkę (Fot. 2), którą też się warstwowo zagęszcza.
Gdy górna warstwa podkładu jest wypoziomowana i wyrównana (Fot. 3), można przystąpić do wykonywania płyty fundamentowej. Zanim to jednak nastąpi, trzeba w warstwie pospółki rozprowadzić wszystkie podejścia instalacyjne (Fot. 4), które muszą się znaleźć pod podłogą parteru. To bardzo ważne prace, ponieważ – w przeciwieństwie do tradycyjnych fundamentów – poprowadzenie ich już po zrobieniu płyty żelbetowej jest praktycznie niemożliwe.
Gdy po ułożeniu przewodów podkład zostanie wyrównany, można zacząć prace związane z wykonaniem samej płyty fundamentowej. Rozpoczyna je ułożenie – na całej powierzchni obrysu domu – płyt z twardego i praktycznie nienasiąkliwego polistyrenu ekstrudowanego. Z niego też robi się obrzeża płyty, które pełnią funkcję nie tylko jej bocznego ocieplenia, ale i deskowania.
Po tych pracach można już przystąpić do zgodnego z projektem konstrukcyjnym montażu zbrojenia płyty fundamentowej (Fot. 5). Gdy będzie ono gotowe, pozostaje tylko jej zabetonowanie (Fot. 6). Używa się do tego celu oczywiście mieszanki betonowej, przygotowanej w wytwórni i podawanej do formy za pomocą pompy do betonu.
Podczas betonowania trzeba oczywiście uważać, by nie doszło do rozfrakcjonowania kruszywa w mieszance betonowej oraz pamiętać o jej starannym zagęszczeniu za pomocą wibratorów wgłębnych (Fot. 7). Ostatnią pracą jest staranne wyrównanie i wypoziomowanie górnej powierzchni płyty (Fot. 8).
Nie wolno oczywiście zapominać, że przez kilka pierwszych dni świeżo wykonana płyta fundamentowa (Fot. 9) powinna być pielęgnowana – do czasu stwardnienia betonu trzeba ją zraszać wodą i osłaniać od wiatru.
Patrząc na gotową płytę fundamentową, nie da się ocenić, czy została ona wykonana na słabym, czy na mocnym gruncie. Ale dla stabilności i trwałości wybudowanego na niej domu nie będzie to miało oczywiście żadnego znaczenia.
