Wentylacja naturalna, nazywana grawitacyjną, nie wyróżnia się skutecznością wymiany powietrza w domu. Przede wszystkim działa ze zmienną intensywnością i tylko wtedy, gdy są ku temu sprzyjające warunki pogodowe. Do tego musi być poprawnie zaprojektowana i wykonana, a z tym – nie tylko w domach jednorodzinnych – bywa bardzo różnie. Jakby tego było mało, jej działanie – świadomie lub nie – łatwo mogą zimą zakłócić sami mieszkańcy, przez zaklejanie nawiewników okiennych lub staranne uszczelnienie okien.
Szczególnie duże problemy z poprawną wymianą powietrza występują w pomieszczeniach na kondygnacji znajdującej się bezpośrednio pod dachem płaskim. Przy czym nie ma większego znaczenia, czy dotyczy to ostatniej kondygnacji mieszkalnej w budynku wielopiętrowym (Fot. 1), czy też jest to dom parterowy.
We wszystkich tych budynkach długość pionowych przewodów wywiewnych, liczona od wlotu (kratki) w pomieszczeniu pod dachem do wylotu powyżej jego pokrycia, zazwyczaj jest po prostu zbyt mała. Powinna wynosić ona co najmniej 3 m (a najlepiej powyżej 4 m), a w takich miejscach długość przewodów wywiewnych bardzo często nie przekracza nawet 1,5 m.
Zobacz: Dlaczego kominy wentylacyjne powinny być jak najdłuższe?
Jest tak dlatego, że kominy przy dachu płaskim – zgodnie z przepisami – mogą wystawać ponad niepalne pokrycie jedynie na wysokość 60 cm. Jeśli tym dachem jest poziomy stropodachach o odwróconym układzie warstw (ocieplenie znajduje się na ułożonej na stropie izolacji przeciwwilgociowej), to jego grubość wraz z żelbetowym stropem jest nie większa niż 50-60 cm. A ponieważ kratka wlotowa w pomieszczeniu pod nim powinna znajdować się około 20 cm poniżej sufitu, to oznacza, że w takim kanale odległość pomiędzy osiami wlotu i wylotu nie przekracza nawet 1,3 m.
W tak krótkim kanale – nawet przy korzystnej różnicy temperatury na zewnątrz i wewnątrz domu – ciąg kominowy jest zbyt słaby, żeby usuwać skutecznie zużyte powietrze z pomieszczenia, tak by na jego miejsce – na przykład przez nawiewniki okienne – mogło napływać świeże z zewnątrz.
Wysokie kominy nad płaskim dachem
Jedynym – nie mechanicznym – sposobem zwiększania siły ciągu w kanałach wywiewnych, obsługujących wentylacyjnie pomieszczenia pod płaskim dachem, jest zwiększenie ich długości (Fot. 2). Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że może być ich sporo, ponieważ w każdym z pomieszczeń na ostatniej kondygnacji powinien znajdować się wlot do oddzielnego kanału wywiewnego.
Zobacz: W których pomieszczeniach powinny być kratki wentylacyjne?
Jedynie kominy z kanałami obsługującymi piętra znajdujące się niżej mogą mniej wystawać ponad pokrycie dachu. Przechodzą one bowiem co najmniej przez jedną kondygnację, więc odległość pomiędzy wlotem do nich i wylotem będzie miała nie mniej niż optymalne (ze względu na wymianę powietrza w domu) 4 metry.
W znacznym stopniu konieczność wyprowadzenia ponad płaski dach dużej liczby wysokich kominów dotyczy także domów parterowych (Fot. 3), ponieważ dla wymiany powietrza za pomocą wentylacji naturalnej ich sytuacja niewiele różni się od ostatniego piętra w budynku wielokondygnacyjnym lub mieszkalnego poddasza w domu ze stromym dachem.
Zobacz: Dlaczego w każdym pokoju na poddaszu powinna być kratka wentylacyjna?
Mechaniczna zamiast naturalnej
Biorąc pod uwagę, jak dużej liczby i jak wysokich kominów potrzeba do tego, by za pomocą wentylacji naturalnej zapewnić odpowiednią wymianę powietrza w pomieszczeniach znajdujących się pod płaskim dachem, należy się zastanowić, czy warto ją w takich sytuacjach stosować. Tym bardziej, że i tak wentylacja ta będzie – ze swej natury – działa tylko przez część roku – od późnej jesieni do wczesnej wiosny. Tylko wtedy są zwykle takie warunki pogodowe, przy których ciąg kominowy w przewodach wywiewnych jest na tyle duży, by skutecznie usuwać zużyte powietrze z pomieszczeń.
Niewątpliwie tańszym inwestycyjnie rozwiązaniem jest zastosowanie w takich domach – zamiast wentylacji naturalnej – mechanicznej wentylacji wyciągowej. Wprawdzie trzeba będzie płacić za prąd zasilający wentylatory, ale po pierwsze nie mają one dużej mocy, więc nie będą to duże wydatki, a po drugie – przez cały rok zapewni ona mieszkańcom świeże i pozbawione zanieczyszczeń powietrze w domu, co dla ich zdrowia i samopoczucia ma ogromne znaczenie.
Zobacz: Dlaczego mechaniczna wentylacja wywiewna jest lepsza od naturalnej?
Jeszcze lepszym rozwiązaniem byłoby zastąpienie wentylacji naturalnej wentylacją mechaniczną nawiewno-wywiewną z odzyskiem ciepła. Wprawdzie jest ona najdroższa, ale wydatek na nią będzie się sukcesywnie zwracał mniejszymi opłatami za ogrzewanie domu.
