Konstrukcje betonowe i żelbetowe zachowują swoje bardzo dobre parametry techniczne zarówno podczas upalnej, jak i mroźnej pogody. Jedynie podczas ich wykonywania temperatura powietrza nie może być ani za wysoka, ani za niska, by proces wiązania cementu i twardnienia betonu przebiegał właściwie.
Wprawdzie w powszechnym przekonaniu betonowym i żelbetowym elementom domu najbardziej szkodzi wykonywanie ich podczas mroźnej pogody, jednak także czynienie tego podczas upałów może mieć dla nich bardzo złe skutki. Dlatego planując ich betonowanie w czasie upalnego lata, dobrze jest wcześniej sprawdzić prognozy pogody i prace betoniarskie zaplanować w okresach jej ochłodzenia.
Niestety, metoda ta nie zawsze jest skuteczna, ponieważ przy szybko postępujących zmianach klimatu sprawdzalność pogodowych prognoz jest coraz mniejsza. Tak więc nawet, jeśli wykonawcy przy planowaniu terminów betonowania kolejnych elementów domu starają się uwzględnić przewidywane warunki pogodowe, to i tak nie ma gwarancji, że nie przyjdzie im tego robić podczas dużych upałów (Fot. 1).
Można by wprawdzie przesunąć betonowanie i poczekać na ochłodzenie, ale po pierwsze nie ma pewności, kiedy tak naprawdę ono będzie, a po drugie – opóźniałoby to całą budowę i narażało inwestora na wynikające z tego dodatkowe wydatki.
Pozostaje zatem przeprowadzenie prac betoniarskich w planowanym terminie i jedynie zadbanie o to, by negatywne skutki upałów były dla wykonywanych konstrukcji jak najmniejsze. Wiąże się to nie tylko ze sprawną organizacją i szybkością prowadzonych prac, ale i zastosowaniem różnego rodzaju zabiegów pielęgnacyjnych, które zapewnią możliwie jak najlepsze warunki do wiązania cementu i twardnienia betonu.
Optymalne warunki do betonowania konstrukcji latem
Przyjmuje się, że najlepsze warunki do betonowania konstrukcyjnych elementów domu są wtedy, gdy pogoda jest bezwietrzna, niebo zachmurzone, a temperatura powietrza nie przekracza 25ºC.
Trzeba bowiem mieć świadomość, że wiatr, silna operacja słoneczna oraz wysoka temperatura przyspieszają odparowywanie wody ze świeżo ułożonej mieszanki betonowej, przez co część znajdującego się w niej cementu może nie związać i wytrzymałość betonu na ściskanie wyraźnie się obniży. Dotyczy to także szczelności, mrozoodporności i odporności na ścieranie wykonanego w takich warunkach betonu.
Szybka migracja wody ze świeżo ułożonego betonu jest niekorzystna także z tego powodu, że tworzą się wtedy w nim drobne kanaliki, przez co staje się on porowaty. Jest to szczególnie groźne w konstrukcjach żelbetowych, ponieważ taki beton nie ma odpowiedniej przyczepności do prętów stalowych – nie zapewnia im też wystarczająco skutecznej otuliny, która chroni je przed korozją (zobacz: Do czego w konstrukcjach żelbetowych stal jest potrzebna betonowi, a beton – stali?).
Także z powodu przyspieszonego pozbywania się wilgoci, na powierzchniach zabetonowanych elementów – przede wszystkim takich jak stropy czy betonowe podkłady podłogi parteru – mogą pojawić się rysy i pęknięcia, spowodowane zdecydowanie większym skurczem szybko twardniejących wierzchnich warstw betonu.
Uwaga! Jeśli w ciągu dnia temperatura powietrza dochodzi do 35°C, to zdecydowanie nie powinno się wtedy prowadzić prac betoniarskich. W takich okresach należy je zaplanować na wczesny ranek. Może być to też późny wieczór, a nawet noc, ale są to o tyle mniej korzystne pory, że wtedy do prowadzenia robót potrzebne jest sztuczne oświetlenie.
Odporność różnych konstrukcji na betonowanie w upale
Warto zdawać sobie sprawę, że nie dla wszystkich elementów domu betonowanie ich w warunkach wysokiej temperatury powietrza stanowi jednakowo duże zagrożenie. Fundamenty na przykład mają kontakt z gruntem, którego temperatura nawet w upalne lato pozostaje niższa niż powietrza.
Także betonowy podkład podłogi na gruncie ułożony jest na warstwie podsypki piaskowej, która odbierze od niego część ciepła i opóźni w ten sposób wiązanie cementu i twardnienie betonu. Nie zmienia to jednak faktu, że jego powierzchnia jest duża a grubość niewielka, przez co pojawienie się w nim rys skurczowych jest bardzo prawdopodobne.
W zdecydowanie lepszej sytuacji są żelbetowe belki i słupy (Fot. 2), ponieważ wykonuje się je w deskowaniach, które nie tylko w pewnym stopniu chronią świeży beton przed wysoką temperaturą, ale przede wszystkim uniemożliwiają szybkie odparowywanie z niego wody. Nie oznacza to jednak, że po betonowaniu nie warto ich przykryć od góry folią.
W najtrudniejszych warunkach podczas upałów są natomiast stropy żelbetowe, ponieważ mają dużą powierzchnię i stosunkowo małą grubość. Przy czym dotyczy to nie tylko żeber i górnej płyty stropów gęstożebrowych z pustakami wypełniającymi, ale także płyt stropów monolitycznych.
Szczególnie w tych ostatnich, już po kilku godzinach od zabetonowania, mogą powstać rysy skurczowe w całej ich grubości (Fot. 3 i 4), jeśli stropy te nie zostaną zaraz po betonowaniu właściwie „zaopiekowane”. W podobnej sytuacji co stropy są też biegi i spoczniki schodów żelbetowych, dlatego podczas betonowania w upalne dni nie należy o nich zapominać.
Obniżenie jakości stropów, spowodowane betonowaniem ich podczas upałów, jest o tyle groźne, że są to elementy zginane, a ich nośność i sztywność zależy nie tylko od grubości i zbrojenia, ale i od jakości betonu. Dlatego to właśnie stropy są tymi elementami z betonu, o które trzeba szczególnie zadbać, jeśli muszą być wykonane w słoneczny, upalny i wietrzny dzień.
Wszystko to jednak nie oznacza, że podczas upałów należy się szczególnie przykładać jedynie do wykonywania stropów. Warunki takie są bowiem ekstremalne i dlatego wszystkie wykonywane wtedy elementy betonowe i żelbetowe wymagają wyjątkowej staranności.
Zalecenia wykonawcze
Jeśli z jakichś powodów nie da się przeprowadzić zabetonowania elementów rano ani wieczorem, tylko w środku upalnego dnia, to przede wszystkim trzeba zrobić to szybko. Warto też – zamawiając beton w wytwórni – poprosić o mieszankę z domieszkami opóźniającymi wiązanie cementu.
W żadnym razie sposobem na upał nie może być dolewanie dodatkowej wody do mieszanki betonowej, przywiezionej betonowozem na budowę lub „wykręconej” w betoniarce zgodnie z recepturą. Wcale nie poprawi to jakości wykonywanych elementów, a jedynie sprawi, że beton będzie porowaty, a wszystkie jego parametry – w tym przede wszystkim wytrzymałość i szczelność – obniżone.
Podczas upałów szczególnie ważna jest ochrona świeżo wykonanych elementów przed przyspieszonym – nie tylko z powodu wysokiej temperatury powietrza, ale i osuszającego działania wiatru – odparowywaniem z nich wody zarobowej. Dlatego zaraz po zabetonowaniu elementy należy osłaniać folią, która uchroni też świeżo ułożoną mieszankę betonową przed rozwodnieniem, w razie niespodziewanych opadów ulewnego deszczu.
Osłanianie folią dotyczy zwłaszcza stropów (Fot. 5), a także betonowych podkładów podłóg parteru i nie jest zadaniem trudnym, ponieważ podczas upałów beton szybko twardnieje i prawie od razu można po nich chodzić.
Przez początkowy okres od zabetonowania należy na pewien czas na chwilę zdejmować folię i zwilżać wykonane elementy niezbyt zimną wodą. Najpierw trzeba to robić z umiarem przez zraszanie (Fot. 6), a dopiero po kilku dniach można obficie polewać je wodą. Za każdym razem należy potem oczywiście znowu przykryć je folią.
Ograniczyć odparowywanie wody ze świeżo wykonanych elementów można też przez rozpylenie specjalnych powłok chemicznych – trzeba się jedynie liczyć z tym, że mogą one zmniejszać przyczepność nanoszonych później warstw izolacyjnych lub wykończeniowych.
Tylko z pewnego cementu
Niezależnie od warunków pogodowych, do wykonania elementów betonowych i żelbetowych należy zawsze używać mieszanek, przygotowanych wyłącznie z pewnego cementu, pochodzącego z cementowni. Na nic nie zdadzą się wszelkie zabiegi wykonawcze i pielęgnacyjne, jeśli do tego celu zostaną użyte różnego rodzaju mieszanki cementowo-popiołowe.
Podczas upalnej pogody użycie takich mieszanek, niespełniających wymagań normy cementowej, jest szczególnie ryzykowne i zdecydowanie lepiej tego nie sprawdzać, a już zwłaszcza na budowie własnego domu. Jedynie bowiem stosując pewny cement, wyprodukowany w cementowni, mamy szansę, że – nawet w skrajnych pod względem termicznym warunkach pogodowych – uda się wykonać trwałe i mocne elementy żelbetowe i betonowe. Oczywiście tylko wtedy, gdy będziemy pamiętać o właściwym ułożeniu, zagęszczeniu i pielęgnacji świeżego betonu.
Materiał promocyjny Stowarzyszenie Producentów Cementu
www.polskicement.pl www.pewnycement.pl
