Od czasu, kiedy do wykonania wstępnego krycia dachu zaczęto używać wysokoparoprzepuszczalnych folii, o dużej wytrzymałości na rozrywanie i sporej odporności na promieniowanie UV, sztywne poszycie z desek lub wodoodpornych płyt wiórowych jest robione coraz rzadziej.

Właściwie jedynym uzasadnionym powodem układania na krokwiach sztywnego poszycia jest krycie dachu takim materiałem, który tego wymaga, czyli na przykład dachówką bitumiczną, łupkiem naturalnym czy wiórami osikowymi.

Przy innych rodzajach pokryć dachowych jego stosowanie to przede wszystkim zbędny wydatek na deski lub płyty wiórowe oraz ich montaż, a także dodatkowe koszty, związane z poprawnym ociepleniem połaci dachowych.

Usztywnienie połaci dachu da się bowiem uzyskać znacznie tańszymi środkami niż przez sztywne poszycie. Można to zrobić na przykład przez skratowanie krokwi metalowymi taśmami, choć już nawet sam ruszt z kontrłat i łat, wykonywany pod większość pokryć dachowych, nada konstrukcji dachu wystarczającą sztywność.

HISTORIA PRAWDZIWA

Wśród inwestorów wciąż można jednak spotkać zwolenników sztywnego poszycia, którzy są przekonani, że dzięki temu dach ich domu będzie po prostu lepszy. Niektórzy z nich układają na takim poszyciu papę asfaltową, ale co bardziej świadomi – wysokoparoprzepuszczalną membranę dachową, dzięki której wilgoć z desek może odparowywać do atmosfery.

Jeden z budujących zdecydował się na takie właśnie rozwiązanie w swoim domu, przykrytym dachem kopertowym (Fot. 1). Według niego były trzy powody, dla których nie zrezygnował z wykonania na nim sztywnego poszycia.
Po pierwsze – dzięki niemu złodziej nie dostanie się do domu przez dach.
Po drugie – taki dach będzie przez to cieplejszy.
Po trzecie – poszycie z desek zapewni więźbie dużą sztywność.

Przyjrzyjmy się zatem tym argumentom. Dwa pierwsze bronią się bardzo słabo. Jaki bowiem złodziej miałby ochotę przedzierać się przez warstwy wełny mineralnej oraz zabudowę z płyt gipsowo-kartonowych, gdy obok ma tyle okien, także dachowych, które są znacznie łatwiejsze do sforsowania (co potwierdzają policyjne statystyki).

Także większa – dzięki deskom lub płytom wiórowym – izolacyjność cieplna dachu, jest iluzją, bo przy warstwie ocieplenia z wełny mineralnej grubości 25 cm, ich obecność zmniejsza wartość współczynnika przenikania ciepła U jedynie o niecałe pół procent! Pozostaje zatem do rozpatrzenia kwestia sztywności dachu.

Fot. 1 – Dach kopertowy, składający się z czterech trójkątnych połaci, wykonuje się na domach, których rzut jest kwadratowy lub prostokątny

Fot. 2 – Konstrukcja dachu kopertowego składa się z czterech krokwi narożnych oraz połaciowych krokwi o różnej długości, zwanych kulawkami

SZTYWNY DACH KOPERTOWY

Gdyby wybierać kształty dachów, których więźby wymagają mniejszego lub większego usztywnienia, to akurat dach kopertowy byłby w ogóle poza tą listą. Jego więźba składa się bowiem z czterech krokwi narożnych, na których z obu stron opierają się krokwie skrócone, zwane kulawkami (Fot. 2).

Gdyby przyjrzeć się krokwiom narożnym i skróconym – zamocowanym oczywiście dołem na murłatach, zakotwionych w wieńcu stropu nad parterem – to widać, że każda ich para tworzy większy lub mniejszy trójkąt (Rys. 1). A jak wiadomo trójkąt jest figurą geometrycznie niezmienną. Dach kopertowy, którego konstrukcja praktycznie składa się z samych trójkątów, jest więc bardzo sztywny i nie ma potrzeby wzmacniać go dodatkowo za pomocą sztywnego poszycia.

Rys. 1 – Krokwie dachu kopertowego, oparte i zamocowane na murłatach, tworzą parami geometrycznie niezmienne trójkąty, dzięki czemu taka więźba jest bardzo sztywna

Rys. 2 – W każdym dachu ze sztywnym poszyciem należy zostawić szczelinę wentylacyjną między nim a wełną mineralną, by uchronić ocieplenie dachu przed wykraplaniem się w nim pary wodnej z wnętrza domu

WADY SZTYWNEGO POSZYCIA

Gdyby jedyną kwestią, czy robić sztywne poszycie na dachu kopertowym, czy nie, był spory wydatek na jego wykonanie, to może nie warto byłoby jej za bardzo roztrząsać.

Niestety, duży problem pojawia się wówczas, gdy pod połaciami takiego dachu zaplanowano pomieszczenia mieszkalne. Ich ocieplenie jest wtedy bardzo trudne, gdyż wymaga zrobienia kilkucentymetrowych szczelin wentylacyjnych pomiędzy wełną mineralną a sztywnym poszyciem (Rys. 2). O ile jednak z ich utworzeniem można sobie jakoś poradzić: lepiej – za pomocą membrany dachowej, lub gorzej – za pomocą rozpiętego na gwoździach sznurka (Fot. 3), o tyle z wentylowaniem szczelin – sprawa jest zdecydowanie bardziej skomplikowana.

Zwykle można bez kłopotów zapewnić nawiew powietrza do szczelin przez otwory w podbitce dachowej, jednak zdecydowanie trudniej jest zagwarantować jego wywiew. Nie ułatwiają tego bowiem ani przybite na styk ze sobą deski, ani też sam kształt dachu.

Fot. 3 – Przy sztywnym poszyciu zawsze między deskami a wełną mineralną należy zostawić około 3 cm szczelinę wentylacyjną, utworzoną przez rozpięcie między krokwiami sznurków lub membrany dachowej

Rys. 3 – Decydując się na wykonanie sztywnego poszycia na dachu kopertowym, warto co kilka desek zostawiać 4-5 cm szczeliny, umożliwiające wentylowanie ocieplenia z wełny mineralnej i usuwanie z niej wilgoci

SZTYWNE POKRYCIE WENTYLOWANE

Jeśli więc decydujemy się jednak na zrobienie sztywnego poszycia na dachu kopertowym, to deski powinniśmy przybijać do krokwi tak, by co pewien czas pozostały pomiędzy nimi szczeliny o szerokości 4-5 cm. Nie trzeba się przy tym starać, żeby na każdej z połaci wypadały one w jednym poziomie (Rys. 3).

Jeśli nie zrobimy takich szczelin w poszyciu, możemy liczyć jedynie na naturalne nierówności brzegów przybijanych obok siebie desek. Trzeba jednak pamiętać, że pod wpływem wilgoci drewno pęcznieje, więc w wilgotnych porach roku nawet takich przerw między deskami nie będzie.

Najlepiej więc na krokwiach dachu kopertowego najpierw rozłożyć membranę dachową i przymocować ją kontrłatami (Fot. 4), a dopiero na nich ułożyć (oczywiście z przerwami) sztywne poszycie z desek (Rys. 4). Na deskach nie trzeba układać drugiej membrany, by zabezpieczyć dach przed ewentualnym przeciekaniem pokrycia. Taką rolę spełni bowiem doskonale już ta pierwsza, ułożona bezpośrednio na krokwiach. Wybierając zatem to rozwiązanie nie trzeba płacić podwójnie za membrany dachowe.

Fot. 4 – Nawet wtedy, gdy na dachu zamierzamy wykonać sztywne poszycie, na krokwiach dobrze jest ułożyć wysokoparoprzepuszczalną membranę dachową

Rys. 4 – W tak zbudowanym dachu ze sztywnym poszyciem nie będzie następowało wykraplanie się w wełnie mineralnej pary wodnej z wnętrza domu

Uwaga! Przy układaniu pokrycia na dachu nie zapominajmy o kominkach wentylacyjnych, które zapewnią wentylację między nim a sztywnym poszyciem.

* * *
Najlepiej jednak, biorąc pod uwagę choćby względy finansowe, warto po prostu zrezygnować z wykonywania sztywnego poszycia na konstrukcji dachu. Przynajmniej na kopertowym…