Raczej nikt nie wpadnie na pomysł, by w drewnianym domu szkieletowym lub zbudowanym z bali zrobić schody z betonu. Inaczej jest z domami murowanymi – w nich można wykonać zarówno schody żelbetowe, jak i drewniane lub stalowe, a nawet ze szkła. Przy czym wszystkie z nich mogą być bardzo wygodne i mieć różny standard wykończenia.
Ostateczna decyzja dotycząca rodzaju schodów w budowanym domu przeważnie należy do inwestorów. Warto jednak mieć świadomość, że jeśli w projekcie domu murowanego są schody żelbetowe, to rzadko kiedy są one przez inwestorów zastępowane na przykład drewnianymi. Mimo że pod względem technicznym byłoby to możliwe.
Pozostawanie przy zapisach projektu budowlanego jest prawdopodobnie podyktowane tym, że w powszechnym przekonaniu ciężkie schody żelbetowe w naturalny sposób wpisują się w konstrukcję domu o masywnych ścian murowanych.
Koszt schodów
Porównanie kosztów wykonania schodów żelbetowych (Fot. 1) i drewnianych (Fot. 2) nie jest łatwe, ponieważ wiele zależy od ich kształtu oraz standardu wykończenia. Dla wyceny schodów z drewna istotne znaczenie ma też to, czy będą robione przez stolarza na konkretne zamówienie, czy składane z gotowych elementów, kupionych w supermarkecie budowlanym.
Wydatek na schody przeważnie nie zależy od tego, czy zostaną zrobione z betonu czy z drewna, choć żelbetowe o niższym standardzie wykończenia – na przykład bez stopnic i podstopnic zrobionych z twardego drewna – są zazwyczaj tańsze.
Przy czym nie wynika to z tego, że koszt schodów drewnianych, które są montowane na ostatnim etapie wykończenia domu, powiększa konieczność wykonania schodów tymczasowych na czas budowy domu (Fot. 3 i 4).
Przy schodach żelbetowych, które przeważnie betonuje się łącznie ze stropem piętra (Fot. 5), taka potrzeba wprawdzie nie występuje – gdy są w stanie surowym, można się po nich bezpiecznie i wygodnie poruszać przez cały okres budowy. Jednak to, że przy schodach żelbetowych nie trzeba robić schodów prowizorycznych, nie znaczy wcale, że decydując się na nie, nie będziemy mieć dodatkowych wydatków. Do powstania konstrukcji schodów żelbetowych konieczne jest bowiem odpowiednio mocne deskowanie, na którego wykonanie potrzebne są podobne ilości materiałów i pracy, jak na schody tymczasowe (Fot. 6).
Jeśli więc cena schodów jest dla nas podstawowym kryterium wyboru ich rodzaju, to – ze względu na dużą liczbę zmiennych – powinniśmy zrobić dokładną ich w wycenę w wersji betonowej i drewnianej i dopiero wtedy podjąć ostateczną decyzję.
Porównanie schodów żelbetowych z drewnianymi
Lepiej jednak nie koncentrować się jedynie na różnicach w kosztach wykonania schodów żelbetowych i drewnianych, zwłaszcza że przeważnie zazwyczaj nie jest ona duża. Dobrze jest też porównać inne parametry, mające znaczący wpływ na ich walory użytkowe, trwałość czy bezpieczeństwo mieszkańców, a także na sztywność budynku.
Nośność i sztywność. Strop żelbetowy i murowane ściany domu stanowią dla schodów drewnianych jedynie miejsca podparcia. Wielkość obciążeń, które są one w stanie przenieść zależy więc wyłącznie od nośności ich poszczególnych elementów.
Inaczej jest ze schodami żelbetowymi, zwłaszcza tymi, które mają dwa lub trzy biegi, a do tego stopnie zabiegowe (Fot. 7). Takie schody są nie tylko monolitycznie połączone ze stropami i fundamentami, ale również zamocowane w co najmniej kilku miejscach w murowanych ścianach.
To sprawia, że mają one zdecydowanie większą sztywność i nośność niż wynika to z przyjmowanych w obliczeniach ich uproszczonych schematów statycznych. W rzeczywistości są więc w stanie przenieść bezpiecznie znacznie większe obciążenia niż są przewidziane w normach budowlanych dla schodów, także tych drewnianych.
Z takich samych powodów schody żelbetowe (Fot. 8) – połączone konstrukcyjnie ze stropami i ścianami – stanowią dla budynku usztywnienie, co może mieć istotne znaczenie, gdy na przykład grunt pod jego fundamentami zacznie nierównomiernie osiadać. Takiej roli oczywiście nie są w stanie spełnić lekkie schody drewniane.
