Powszechna obecność okapów kuchennych w mieszkaniach i domach jednorodzinnych z wentylacją naturalną (grawitacyjną) wyraźnie wskazuje na to, że musi być ona raczej legalna, czyli zgodna z przepisami budowlanymi. Oczywiście ewentualne wątpliwości mogą dotyczyć jedynie okapów pracujących w trybie wyciągu, ponieważ te, które działają jako pochłaniacz zapachów, nie mają wpływu ani na wymianę powietrza w pomieszczeniach, ani… na komfort sąsiadów.
Okap podłączony do oddzielnego przewodu w kominie (Fot. 1), którym zapachy kuchenne wraz z powietrzem są usuwane na zewnątrz, jest niewątpliwie elementem mechanicznej wentylacji wyciągowej. Pytanie zatem, czy także do niego odnosi się zapis (§ 148. 2.) rozporządzenia o warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki, w którym wyraźnie stwierdza się, że: „W pomieszczeniu, w którym jest zastosowana wentylacja mechaniczna lub klimatyzacja, nie można stosować wentylacji grawitacyjnej ani wentylacji hybrydowej.”
Oczywiście nie wynika z tego jednoznacznie, że przepis ten dotyczy także sytuacji odwrotnej, czyli, że gdy w pomieszczeniu jest wentylacja grawitacyjna, to nie można w nim stosować mechanicznej wentylacji wyciągowej, na przykład w postaci okapu kuchennego.
Wszelkie wątpliwości w tej kwestii rozwiewają jednak zapisy obowiązującej normy PN-83/B-03430 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Zgodnie z jej punktem 2.1.4. „Dopuszcza się projektowanie wentylacji mechanicznej zdecentralizowanej, działającej niezależnie w każdym mieszkaniu (lub jego poszczególnych pomieszczeniach) i uruchamianej okresowo przez użytkownika mieszkania, pod warunkiem skutecznego zabezpieczenia przed możliwością dotarcia usuwanego powietrza do innych mieszkań.”
Wspomniana norma jest również – bardziej niż Warunki Techniczne – precyzyjna w kwestii stosowania dwóch rodzajów wentylacji w jednym pomieszczeniu. W dalszej części punktu 2.1.4. stwierdza się, że: „W ramach jednego mieszkania nie dopuszcza się stosowania równolegle wentylacji wywiewnej mechanicznej o działaniu ciągłym i wentylacji grawitacyjnej.”
To oczywiście ostatecznie wyjaśnia legalność stosowania w domach jednorodzinnych i mieszkaniach okapów kuchennych, pracujących w trybie wyciągu. Są one wprawdzie rodzajem wentylacji mechanicznej, ale uruchamia się je – zgodnie z przeznaczeniem – tylko okresowo do usuwania zapachów kuchennych na zewnątrz.
Wymienione zapisy normy odnoszą się oczywiście także do łazienkowych wentylatorków elektrycznych, montowanych na wlotach do przewodów wywiewnych wentylacji grawitacyjnej (Fot. 2). One też są rodzajem działającej okresowo wentylacji wyciągowej, zwiększającej wymianę powietrza w łazienkach i toaletach, zwłaszcza w okresach, gdy wentylacja naturalna nie działa wcale, czyli gdy temperatura powietrza wewnątrz i na zewnątrz domu są do siebie zbliżone.
W przeciwieństwie jednak do okapów kuchennych, wentylatorki łazienkowe mają małą moc, więc ich wpływ na poprawną wymianę powietrza w domu lub mieszkaniu jest raczej niewielki. Nie mają one bowiem na tyle dużej mocy, żeby na przykład odwrócić ciąg w kanale wywiewnym w kuchni lub innym pomieszczeniu, na przykład w sąsiadującej z łazienką garderobie.
Problemy z okapami
„Legalność” stosowania okapów kuchennych w domach i mieszkaniach nie zmienia faktu, że po włączeniu zimą, przy szczelnych oknach i przymkniętych nawiewnikach, mogą one w znacznym stopniu zakłócać poprawną wymianę powietrza w domu lub mieszkaniu. Dotyczy to przede wszystkim wentylacji naturalnej.
Zobacz: Kiedy okap w kuchni zakłóca działanie wentylacji?
Włączenie okapu przy zamkniętych szczelnie oknach – co zimą zdarza się często – może odwrócić kierunek przepływu powietrza w znajdującym się obok niego kanale wywiewnym (Fot. 3). Takie odwrócenie ciągu może nie tylko zaburzać poprawne działanie wentylacji naturalnej, ale nawet spowodować zaciąganie naszych własnych zapachów kuchennych, które przez okap zostały wcześniej wyrzucone ponad dach.
Inny problem z okapami występuje w mieszkaniach „obsługiwanych” przez zbiorczą wentylację wyciągową, w których są one podłączane nie do oddzielnych, ale do jednego, wyprowadzonego ponad dach przewodu, wspólnego dla wszystkich kuchni w pionie. W takich domach okap włączony w jednym mieszkaniu może tłoczyć zapachy do kuchni sąsiadów, mimo że wloty, służące do podłączenia okapu w każdej z nich, są zabezpieczone specjalną przepustnicą.
Zobacz: Co zrobić, gdy przez rurę do podłączenia okapu docierają zapachy kuchenne od sąsiadów?
Źródłem kłopotów może być też okap kuchenny, podłączony do poziomego przewodu, wykonanego bezpośrednio w ścianie zewnętrznej, którego wylot skierowany jest w kierunku domu sąsiada. Nawet przy bezwietrznej pogodzie mogą bowiem docierać do niego zapachy usuwane z naszej kuchni, co oznaczałoby, że naruszamy w ten sposób cytowany wcześniej punkt 2.1.4 normy wentylacyjnej.
Nie będziemy mieć jednak z tego tytułu problemów prawnych, jeśli – zgodnie z warunkami, jakim powinny odpowiadać budynki (§ 152 pkt. 9.2) – odległość od naszej okapowej wyrzutni do ściany z oknami w domu sąsiada będzie co najmniej 10 m lub 8 m, gdy nie ma w niej okien.
Zobacz: Czy rurę od okapu kuchennego można wyprowadzić przez ścianę domu?
Jedynie w tych domach, które wyposażone są w mechaniczną wentylację nawiewno-wywiewną z odzyskiem ciepła, okap kuchenny, pracujący w trybie wyciągu, nie ma praktycznego wpływu na wymianę powietrza w pomieszczeniach.
Uwaga! Szczególnie wtedy, gdy w domu jest wentylacja naturalna (grawitacyjna), to warto zrezygnować z montowania okapu, pracującego w trybie wyciągu. Zdecydowanie lepiej, jeśli będzie to okap niepodłączony do przewodu wywiewnego i działający jedynie jako pochłaniacz zapachów.
