Jak betonować ławy fundamentowe bezpośrednio w wykopie?

Ławy fundamentowe domów jednorodzinnych betonuje się najczęściej bezpośrednio w wykopie. Nie jest to sposób najlepszy dla ich trwałości, ale uważany – zapewne słusznie – za najtańszy. W porównaniu z nim wykonywanie ław w deskowaniach jest z pewnością droższe i trwa dłużej.

Oczywiście, nie w każdych warunkach gruntowych da się zrobić wykopy na ławy fundamentowe. Jedynie wtedy, gdy na działce są grunty gliniaste (spoiste) o małym stopniu plastyczności, czyli – mówiąc inaczej – małej zawartości wody, można zrobić wykopy pod ławy o prawie pionowych skarpach (Fot. 1). Po zdjęciu ziemi roślinnej z powierzchni nieco większej niż obrys budynku, takie wykopy bez specjalnego trudu wykonuje się łopatami wzdłuż linii wyznaczonych przez ławy drutowe.

W sprzyjających okolicznościach – a więc przy korzystnych warunkach gruntowych i podczas ładnej, a przynajmniej bezdeszczowej pogody – ich ściany są na tyle mocne, że nie osypują się nawet, gdy nieostrożnie stanie się na ich brzegu. Można więc – po ułożeniu w takich wykopach zbrojenia podłużnego – bez obaw przystąpić do betonowania ław fundamentowych (Fot. 2).

W gruntach piaszczystych nie jest to zwykle możliwe. Nawet bowiem wtedy, gdy są one dobrze zagęszczone, to po zrobieniu wykopów pod ławy, ich ściany szybko wysychają i zaczynają się osypywać.

Fot. 1 – Zazwyczaj na budowach domów jednorodzinnych – po zdjęciu ziemi roślinnej z obrysu budynku – ręcznie wykonuje się w gruncie wykopy pod ławy fundamentowe

Fot. 2 – Po ułożeniu w wykopach podłużnego zbrojenia ław, wypełnia się je za pomocą pompy gotową mieszanką betonową, a następnie zagęszcza się ją i wyrównuje

Wady ław wykonanych bezpośrednio w wykopie

Nawet jednak, gdy warunki gruntowe pozwalają na betonowanie ław bezpośrednio w wykopie, nie znaczy, że będzie to dobre dla ich trwałości i wytrzymałości.

Przede wszystkim grunt, stykający się bezpośrednio ze świeżo ułożoną mieszanką betonową, odciąga z niej zaczyn cementowy, przez co beton ław będzie na ich bocznej i dolnej powierzchni porowaty. Jest to dla nich oczywiście szkodliwe, gdyż po opadach deszczu woda, zawierająca obecne w ziemi roślinnej kwasy organiczne, będzie miała łatwy dostęp do betonu, powodując jego korozję. A przecież na bocznych ścianach ław wykonanych w gruncie, nie da się w żaden sposób ułożyć izolacji przeciwwilgociowej.

Dodatkowo, taki porowaty beton nie będzie dobrze chronił prętów zbrojenia podłużnego przed korozją, a to przecież dzięki nim ławy nie pękają przy nierównomiernym osiadaniu gruntu pod ich podstawą, chroniąc przed uszkodzeniami ściany budynku.

Jeszcze gorszy wpływ na jakość ław będzie mieć miejscowe osuwanie się gruntu do wykopu i jego wymieszanie z układaną mieszanką betonową.

Mimo tych zagrożeń, ławy fundamentowe domów jednorodzinnych są bardzo często betonowane bezpośrednio w wykopie. Może to wynikać z tego, że ich destrukcja trwa zazwyczaj na tyle długo, że gdy po kilkudziesięciu latach zaczynają pękać ściany takich domów, to mało kto podejrzewa, że sprawcą tego mogą być źle wykonane ławy. Zwykle za powód takich uszkodzeń uznaje się zmianę warunków gruntowo-wodnych na działce, których hipotetycznych przyczyn można zwykle w okolicy znaleźć wiele.

Mocne ławy betonowane w wykopie

Jest jednak bardzo prosty sposób, by wykonane w wykopie ławy fundamentowe miały dużą trwałość i nośność. Wystarczy jedynie przed ich betonowaniem wyłożyć wykopy czarną folią budowlaną (Fot. 3). Nie kosztuje ona dużo (za 100 m² zapłacimy jedynie kilkadziesiąt złotych, czyli w kosztach budowy domy tyle co nic), a radykalnie zmieni jakość wykonanych fundamentów.

Układając taką folię, dobrze jest jej brzegi docisnąć na wszystkich krawędziach wykopów deskami (Rys. 1). Przy okazji będą one bardzo dobrym zabezpieczeniem przed przypadkowym osuwaniem się gruntu, gdy ktoś nieostrożnie stanie zbyt blisko ścian wykopu.

Fot. 3 – Wyłożenie wykopów czarną folią budowlaną przed betonowaniem ław fundamentowych kosztuje niewiele, a radykalnie zmienia ich jakość

Rys. 1 – Krawędzie folii warto docisnąć deskami po obu brzegach wykopu – dodatkowo będą one chronić jego ściany przed osuwaniem się gruntu

Dzięki zastosowaniu folii, grunt osuwający się ze ścian wykopu nie będzie się mieszał ze świeżym betonem. Nie odciągnie też z niego zaczynu cementowego, dzięki czemu spód i boki ław nie będą porowate.

Folii tej można też użyć do pielęgnacji świeżego betonu, zawijając – po zakończeniu betonowania – jej brzegi na górną powierzchnię ław. Dzięki temu zabiegowi nie będzie z niego szybko odparowywała woda, co dla jakości ław ma ogromne znaczenie. Jeśli pozostawione zakłady folii będą na tyle duże, że uda się nam „opakować” nią całe ławy, to nawet wykonując prace fundamentowe w upalne lato można mieć ławy z tak mocnego betonu, że pod uderzeniem młotka będzie dźwięczał prawie jak stal.

Dzięki użyciu folii budowlanej do wykonania ław fundamentowych w wykopach mamy jeszcze jedną dużą korzyść – jest ona dla nich bardzo dobrą izolacją przeciwwilgociową, zarówno od spodu, jak i z boków. Takiej izolacji nie da się na pewno zrobić na ławach betonowanych bezpośrednio w „surowym” gruncie.